Türkiye’de Covid-19 salgınıyla mücadele kapsamında 14 Ocak’ta başlayan aşılama kampanyasında yeni bir aşamaya geçildi. Bugünden itibaren 60 yaş üzeri kişiler ile eşleri de randevu alarak aşı yapabiliyor. Risk grubundakilerden morbid obez, malign tümörü olan kanser ve diyaliz hastaları ile down sendromlular ve immuno supresif tedavi alanlar da aşı olabilecek.
Çin şirketi Sinovac’ın ürettiği inaktif CoronaVac aşısını kullanan Türkiye’de, Covid salgınıyla mücadele amacıyla yürütülen aşılama programı kapsamında yapılan birinci ve ikinci doz aşıların sayısı 15 milyonu geçti.
Sağlık Bakanlığı’nın Covid verilerine ilişkin bilgilendirme yaptığı “https://covid19asi.saglik.gov.tr” adresinde yer alan aşılama sayılarına göre, 8 milyon 434 bin 489 kişi birinci doz aşıyı, 6 milyon 620 bin 804 kişi ise ikinci doz aşıyı oldu.
Türkiye genelinde daha önce en son 12 Şubat’tan itibaren 65 yaş ve üzerindeki kişilerin aşılanmasına başlanmıştı. Aşı sırası gelenlerin 60 yaş üstündeki eşleri de aşı randevusu alabiliyordu.
25 Ocak’tan itibaren ise Sağlık Bakanlığı, Covid-19 aşı uygulamasını il bazında paylaşmaya başlamıştı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, geçen hafta 1,4 milyon doz Pfizer-BioNTech aşısının da Türkiye’ye ulaştığını duyurmuştu.
Hangi gruplara, ne zaman aşı yapılacak?
1. AŞAMA: Belirlenen öncelik sıralamasına göre, 1. Aşama’da ilk olarak sağlık çalışanları, bakım evlerinde kalanlar ve 65 yaş üstü bireyler var.
1. Aşama’nın C grubunu oluşturan 65 yaş üstü bireyler, yaş aralığına göre sıralanacak. 85 yaş üstü kişilerden başlayan sıralama, beşer yaş arayla genişleyecek ve son olarak 65-69 yaş arasındaki bireylerle 1. Aşama sona erecek.
2. AŞAMA: 2. Aşama’da öncelikli sektörler ile 50-64 yaş aralığında bireylerin aşılanmasına başlanacak.
Öncelikli sektörler arasında, gıda sektörü, eğitim sektörü ve taşımacılık da bulunuyor. Dolayısıyla öğretmenlerin ve marketlerde çalışanların aşılanmasının bu aşamada gerçekleşmesi bekleniyor.
3. AŞAMA: 3. Aşama’da, yaş aralığından bağımsız olarak kronik hastalığı bulunan kişilere aşı yapılacak. 18 yaş üstü bireylerin tamamına da 3. Aşama’nın B grubunda aşı yapılacak.
4. AŞAMA: 4. Aşama’da ise aşılanma sırası geldiği halde zamanında aşı yaptırmayanlara aşı yapılacak.
Adım adım aşı randevusu
Sağlık Bakanlığı’nın yayımladığı “Nasıl aşı olurum?” rehberine göre, Covid-19 aşısını olmak için ilk olarak e-Nabız hesabına giriş yapmak gerekiyor. Sağlık Bakanlığı, e-Nabız uygulamasına Covid-19 aşı durumu bilgilendirme özelliği ekledi.
Burada “Covid-19 Aşı Durumu” menüsüne tıklandığında, aşı öncelik durumu görülebiliyor.
Mobil uygulama kullanmayan veya internete sahip olmayan kişilerin kısa mesaj (SMS) yöntemiyle de aşı öncelik durumu sorgulanabiliyor. Aralarında boşluk bırakarak, “AŞI”, T.C. Kimlik Numarası ve kişinin kimlik seri numarasının son 4 hanesini 2023’e SMS olarak göndermek gerekiyor.
Öncelikli gruplar arasında yer alanların Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) uygulamasıyla randevu alması gerekiyor.
MHRS ile hem aile hekiminden, hem de kamu, özel ve üniversite hastanelerinden aşı randevusu alınabiliyor.
Randevu bilgileri kısa mesaj (SMS) ile kişinin cep telefonuna gönderiliyor.
Sağlık Bakanlığı, aşı uygulama noktalarında kalabalık oluşmaması için, randevu saatinden 15 dakika önce gidilmesinin yeterli olduğunu belirtiyor ve maske kullanımına dikkat etmek konusunda uyarıyor.
Aşının ikinci dozu için randevu, aşıyı uygulayan sağlık biriminden ya da yine MHRS üzerinden alınabiliyor.
Aşı uygulama rehberi
Öte yandan, Sağlık Bakanlığı “aşı uygulama rehberi” yayımladı ve aşı uygulamasının bazı detaylarını paylaştı.
Rehberde yer alan bilgiler şöyle:
- Aşı tercihen sol koldan ve otururken yapılacak.
- İlk dozdan sonra ciddi alerjik reaksiyon yaşanırsa ikinci doz uygulanmayacak.
- 38 derece ve üzerinde ateşi olanların, henüz kesin tanı konulmamış akut hastalığı olanların ve epilepsi gibi kronik hastalıkların akut atakları sırasında olanların aşıları ertelenecek.
’10 gün önce temaslı olan kişilere aşı yapılmayacak’
- İkinci bir talimata kadar hastalığı geçiren ya da aşıdan 10 gün önce temaslı olan kişilere aşı yapılmayacak.
- Virüs aşısıyla, grip, zatürre ve diğer rutin aşılar arasında en az iki hafta olması gerekiyor.
- Kızamıkçık, kabakulak ve suçiçeği gibi canlı aşılarda ise en az 4 hafta beklenecek. Kuduz ve tetanos aşısı ise zaman bırakmadan yapılabilir.
Hamilelere ‘ilk 3 ayda uygulanmaması’ tercih edilecek
- Covid-19 hastalığını ağır geçirme riski yüksek olan hamileler, istedikleri takdirde aşı olabilecek. Ancak, hamileliğin ilk üç ayında aşı uygulanmaması tercih edilecek. Emziren anneler isterse aşı olabilir.
Aşı olanlar 6 aya kadar takip edilecek
- Aşı olanlar 6 aya kadar takip edilecek.
- Aşı uygulanan bölgede ağrı/kızarıklık/şişlik, yorgunluk, baş ağrısı, gibi belirtiler sisteme girilecek.
- 6 aya kadar tat veya koku kaybı, yüz felci gibi nörolojik istenmeyen etkiler de kayıt altına alınacak.
Yan etkilerle karşılaşanlar ne yapabilir?
Aşı sonrasında sık olarak karşılaşılabilecek durumlar ve bu hafif durumlara yönelik yaklaşımlar ise şöyle sıralanıyor:
- Aşı uygulanan bölgede ağrı/şişlik/kızarıklık
Aşı uygulanan kol yüksekte olacak şekilde pozisyon vermek ve soğuk uygulama yapmak gerekiyor. (Örnek: Soğuk suyla ıslatılmış bir havlunun aşı yapılan bölgeye uygulanması. Bu sırada cilde doğrudan buz temas ettirilmesinden kaçınılmalı.)
Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Yorgunluk
İstirahat etmek ve yeterli düzeyde sıvı almak gerekiyor.
- Hafif ateş, titreme
İstirahat etmek, yeterli sıvı almak gerekiyor ve parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Baş ağrısı
Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Kas/eklem ağrısı
İstirahat etmek, yeterli düzeyde sıvı almak gerekiyor. Parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Kusma, ishal
Beslenme ishal diyetine uygun olarak düzenlenebilir. Ağızdan sıvı ve gıda alınamayacak kadar kusma olması durumunda sıvı kaybı olduğunda sağlık kuruluşuna başvurmak tavsiye ediliyor.
