25 Aralık 1927 – 15 Aralık 2010
Ali Nijat Özön, Türk dilci, sinema tarihçisi ve çevirmen. İlk ciddi sinema dergisini çıkaran Özön, ilk sinema ansiklopedisini de yazmıştır.
Nijat Özön, 25 Aralık 1927’de İstanbul Beyoğlu’nda yazın tarihçisi Mustafa Nihat Özön’ün oğlu olarak doğdu. 1952 yılına Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Aynı zamanda kütüphanecilik eğitimi de alan Özön İstabul’da bir dönem yayıncılık yaptı, daha sonra girdiği Anadolu Ajansı’nda 1981’deki emekliliğine kadar çalıştı. Dil çalışmaları yaptı, sözlük ve ansiklopediler çıkardı, çeviriler yaptı. 1960’lı yıllarda Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nda sinema dersleri verdi. 1978’de Kültür Bakanlığı “Kültür Yüksek Kurulu” ve “Sinema Kurulu” üyeliğinde bulundu. İstanbul, Ankara ve İzmir film festivallerinde ödüller aldı.
1956’da Türkiye’de sinemayla ilgili ilk kapsamlı başvuru kitabı olan “Sinema Sanatı”nı ve sinema sanatını kuramsal ve estetik yönüyle ele alan ilk sinema dergisi olan “Sinema”yı o çıkardı ve Türkiye’nin “ilk sinema tarihçisi” ve “ilk sinema bilimcisi” olarak anıldı. Sinemada biçim ve estetiğe önem veren Özön sözünü sakınmayan dobra bir yazar olarak da tanınıyordu. Türk sinemasının geleceğini karanlık gören Özön bu konuda Halit Refiğ’le sert tartışmalara girmiş, ödüllü yönetmen Metin Erksan’ın Sevmek Zamanı filmini batı özentisi bularak yerden yere vurmuştu.
1956’da, Halit Refiğ ile birlikte yayınladıkları “Sinema”, “Kim” isimli dergilerde sinema üzerine yazıları çıktı.
Vedat Türkali’nin sinema ile ilgilenmesinin arkasında yatan kişi olarak da bilinir. Bir süre aynı cezaevinde birlikte kalmaları Türkali’nin daha sonraki dönemlerde sinemaya ilgi duymasını sağlamıştır.
15 Aralık 2010’da kalp rahatsızlığı nedeniyle tedavi gördüğü Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Dahiliye Yoğun Bakımı’nda hayatını kaybetti.
Eserleri:
Temel Yazım Kılavuzu
Büyük Yazım Kılavuzu
Büyük Dil Kılavuzu
Türk Sineması Kronolojisi 1895-1966
Söylenişli Fransızca-Türkçe Sözlük
Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü
Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt: 1 Tarih, Sanat, Estetik, Endüstri, Ekonomi
Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt: 2 Eleştirme, Eleştiri Yazıları, Sinema ve Toplum, Denetleme, Sinema ve TV
Türk Sinema Tarihi, 1962
Sinema El Kitabı, 1964
Ansiklopedik Sinema Sözlüğü, Arkın Kitabevi, 1968
Sinema Sanatı, Sinema Dergisi Yayınları, Ankara, 1956
100 Soruda Sinema Sanatı Nijat Özön, Mayıs 1972
Sinema, Uygulayımı – Sanatı – Tarihi 1985
Çevirileri:
Film Duyumu, Sergey M. Eisenstein
Film Biçimi, Sergey M. Eisenstein
Potemkin Zırhlısı / Harp Esirleri / Cehennemden Dönüş, Sergey M. Eisenstein
Çağdaş Sinemanın Sorunları, André Bazin
Cehennemden Dönüş John Ford, [Çeviren: Nijat Özön], Mart 1967,
Harp Esirleri Renoir, [Çeviren: Nijat Özön], Mart 1967
Sinemanın Temel İlkeleri V. I. Pudovkin, [Çeviren: Nijat Özön], Haziran 1966
(Biyografi: tr.wikipedia.org)
