Safa Tekeli / Ajans Bizim – Kurtuluş Savaşı yıllarında Mustafa Kemal Paşa’nın himayesindeki at yarışları, yetim çocuklar yararına düzenlenirdi.
“Hasılatı yetimler içindir, göz dikmeyiniz!” uyarısı yapılırdı. Bugün 97’ncisi koşulacak Gazi Koşusu, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yılına denk gelmesinden ötürü daha büyük bir anlam içeriyor. 2 bin 400 metre mesafeli koşuda 22 safkan birincilik için yarışacak. İstanbul Veliefendi Hipodromu’nda saat 17.15’te başlayacak Gazi Koşusu, Türkiye’nin en prestijli yarışı.
Atatürk, at yarışlarına verdiği önemi, Kurtuluş Savaşı yıllarında Ankara’da himayesinde düzenlenen yarışları, silah arkadaşlarıyla izlemeye giderek gösterir. Mustafa Kemal Paşa’nın, yarışlara ilgi göstermesinin bir nedeni de yetim çocukların yararına düzenlenmesidir. Çocuk Esirgeme Kurumu yararına 11 Kasım 1922’de koşulan yarışları izlemeye gittiğinde, yanında Millî Savunma Bakanı Refet (Bele) Paşa ile çekilen fotoğrafta, küçük yetim kızın göğsüne iliştirilmiş kurdelede, “Hasılatı yetimler içindir, göz dikmeyiniz” yazısı dikkati çekiyordu.
Türkiye’de atçılığı ve yarışçılığı teşvik amacını güden “Yarış ve Islah Encümeni” de, kuruluşu sırasında Gazi Mustafa Kemal’in büyük desteğini görür. Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın himayelerinde, Başbakan İsmet (İnönü) Paşa’nın başkanlığında çalışmalarına başlayan Encümen, 1926 yılında Atatürk’e, “Gazi Koşusu” adıyla Türk derbisi düzenlemek isteğini iletir. Mustafa Kemal de buna severek izin verir.
İlk Gazi Koşusu
Hipodromun yapımıyla da ilgilenen Mustafa Kemal, inşaat alanında incelemelerde bulunur. Hipodrom, Makine Kimya Enstitüsü’nün arkasındaki Muhafız Alayı eğitim alanına yapılır. 3 Haziran 1927 Cuma günü açılan Ankara Hipodromu’nda bir hafta sonra ilk Gazi Koşusu düzenlenir. Mustafa Kemal, Başbakan İsmet Paşa, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi (Çakmak) Paşa koşuyu izleyenler arasındadır. Gazi Mustafa Kemal adına düzenlenen bu ilk koşuyu, Ali Muhiddin Hacıbekir’in “Neriman” adlı kısrağı 2.50.00 ile birinci bitirir. İlk Gazi Koşusu’nun ikramiyesi 2 bin liradır.
Gazi’nin atı Aigrette
1928 yılında Türkiye’ye resmî ziyarette bulunan Afgan Kralı Emanullah Han’ın gezi programına, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından, Kral onuruna koşulacak at yarışı konulması da sağlanır. 21 Mayıs günü saat 16.00’da Ankara’daki koşuları izleyemeye giden Emanullah Han ile eşi Kraliçe Süreyya, Atatürk’ün sahibi olduğu Aigrette’in koşuyu kazanması üzerine, Mustafa Kemal Paşa’yı kutlarlar. Mustafa Kemal Paşa’nın atı Aigrette, bu yarışta, 1928 yılı Gazi Koşusu’nu kazanan Primelore’u geçme başarısını gösterir. 1929 yılı Gazi Koşusu’nu Celal (Bayar) Bey’in sahibi olduğu Cap Gris Nez, 1930’da da İsmet Paşa’nın Olgo adlı safkanları kazanır. Atatürk, Ankara’da at yarışlarını son olarak 18 Ekim 1936 günü izler. Hipodromu dolduran halk, Atatürk’e içten gelen büyük sevgi gösterilerinde bulunur.
İstanbul’da ilk Gazi Koşusu
İstanbul’da ilk kez 1968’de düzenlenen Gazi Koşusu’nda birinciliği Burhan Karamehmet’in “Asuvan” adlı safkanı elde eder. Türk yarışçılığının en büyük klasiği olan Gazi Koşusu’nun armağanı, Atatürk’ün at üzerindeki som gümüş heykeli, 1970 yılından beri “Gazi Koşusu” galiplerine verilmeye başlanır. Ünlü heykeltıraş Şadi Çalık’ın eseri olan bu heykeli ilk kez “Sadettin” adlı safkanın sahibi Sadun Atığ alır.
Rekor ve bir aşk öyküsü
Yarışlarda mesafe rekoru, Özdemir Atman’ın sahibi olduğu Bold Pilot’a ait. İngiliz safkanı Bold Pilot, yarış yaşamına 28 Mayıs 1995’de 2 yaşında bir tay olarak Veliefendi’de başlar.1996 yılında 3 yaşına geldiğinde mükemmel bir yıl geçirir. Bold Pilot, hâlâ kırılamayan bu rekoru 23 Haziran 1996 Pazar günü koştuğu Gazi Koşusu’nu 2.26.22’lik derece ile kazanarak elde eder. 70. Gazi Koşusu sonrası sahibi Özdemir Atman, TRT muhabiri Ender Asman’ın “Kaça satarsınız onu?” sorusuna, “Merkez Bankası’nı verseler satmam” cevabını verir.
Türk yarışçılığının en başarılı safkanları arasında yer alan, at yarışıyla ilgilenmeyenlerin bile sevgilisi olan Bold Pilot, iki sevgilinin yaşadıkları aşkın da odağında yer alır. Bold Pilot ile adı özdeşleşen jokey Halis Karataş ile Özdemir Ataman’ın kızı Begüm Ataman’ın aşklarına tanıklık eder Bold Pilot. Ve bu gerçek öykü, başrollerini Ekin Koç, Farah Zeynep Abdullah ile Fikret Kuşkan’ın paylaştıkları “Bizim İçin Şampiyon” filmine konu olur.
Gazi Koşusu’nun en önemli özelliği “Üç yaşlı safkan İngiliz taylarının yarış yaşamlarında yalnız bir kere koşabilmeleri. Çim pistte koşulan yarışın mesafesi 2 bin 400 metre. Bu koşuyu kazanan safkan, yılın en başarılı atı unvanına da sahip oluyor ve yarışçılık tarihinde farklı bir yer kazanıyor.
