Hülya Özmen Karabağlı / Ajans Bizim – CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, TİGEM’in Nijer’de arazi kiralayıp tarımsal üretim yapacağı projenin akıbetini iki farklı bakanlığa yönelttiği soru önergesiyle Meclis gündemine getirdi. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, “Proje çalışmaları devam ediyor” derken, Tarım Bakanı Pakdemirli, “Böyle bir anlaşma yok” açıklaması yaptı.
Gürer, TİGEM’in bir Afrika ülkesi olan Sudan’dan sonra Nijer’de de arazi kiralayıp tarımsal üretim yapacak olmasının gerekçelerinin açıklanması için hem Tarım ve Orman Bakanlığı’na hem de Dışişleri Bakanlığına ayrı ayrı soru önergeleri verdi. Gürer’in önergesini yanıtlayan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Sudan’la 2014 yılında yapılan tarımsal anlaşmaya rağmen, ülkedeki iç karışıklık nedeniyle henüz faaliyete başlanmadığını, Nijer’de ise 1000 hektar tarım arazisi üzerinde yatırım projesi hazırlandığını açıkladı. Aynı soruya Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’den gelen yanıt ise şaşkınlık yarattı. Bakan Pakdemirli, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nu yalanlar nitelikte bir açıklama yaparak “Nijer ile yapılmış bir tarım anlaşması bulunmamaktadır” dedi.
Aynı soru önergesine iki bakanın farklı yanıtlar vermesini eleştiren Fethi Gürer ise “Dışişleri Bakanlığı’nın tüm detaylarını anlattığı Nijer’deki tarımsal projeden, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın haberdar olmaması düşündürücü” ifadesini kullandı.
Kiralanan tarım arazilerinin akıbeti ne oldu?
Gürer, Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün 2014 yılında Sudan ile yaptığı tarımsal işbirliği anlaşması kapsamında bu ülkede faaliyete geçilmesi planlanan tarım ürünleri üretimiyle ilgili çalışmaların akıbetinin açıklanması için hem Tarım ve Orman Bakanlığına hem de Dışişleri Bakanlığına ayrı ayrı soru önergeleri yöneltti. Gürer, her iki Bakanlığa verdiği soru önergelerinde, ayrıca Nijer ile de yapılacağı açıklanan tarımsal anlaşmanın detaylarının açıklanmasını istedi.
Gürer’in soru önergesine yanıt veren Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, ülkemiz ile Sudan arasında tarımsal üretimin ve ticaretin geliştirilmesi amacıyla 28 Nisan 2014 tarihinde “İkili Tarımsal İşbirliği ve Ortaklığına İlişkin Anlaşma” imzalandığını hatırlattı.
Bakan Çavuşoğlu, “Söz konusu işbirliği kapsamında zirai faaliyetler için öngörülen arazi tahsisi Sudan’da yaşanan iç gelişmeler nedeniyle henüz gerçekleşmemiş ve faaliyete başlanmamıştır” dedi.
Nijer’de tarım işbirliği projesi çerçevesinde çalışmaların devam ettiğine değinen Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, “Nijer Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın pilot proje için tahsis ettiği 2.500 hektar arazinin Irhazer bölgesindeki 1000 hektarı için TİGEM bir yatırım projesi hazırlamaktadır. Söz konusu proje; ülkemize makul fiyatlarla tarım ürünleri ithal edilmesini, ülkemize Batı Afrika’da daha fazla görünürlük kazandırılmasını ve iki ülke arasındaki ticaret hacminin artmasını hedeflemektedir” açıklamasında bulundu.
“Bir tarım anlaşmamız yok”
Gürer’in önergesine yanıt veren Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yaptığı açıklama, aynı soruya Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu tarafından verilen yanıtla çelişti.
Pakdemirli, 2014 yılında Türkiye ile Sudan hükümeti arasında Tarımsal İşbirliği ve Ortaklığına ilişkin anlaşma imzalandığını, bu kapsamda yapılan anlaşmada TİGEM ile Sudan Tarım ve Ormancılık Bakanlığının ortaklığında bir şirket kurulması, Şirket tarafından Sudan’da 12 bin 500 hektar arazi üzerinde örnek çiftlik kurulması, Sudan’da, ülkemiz özel sektör firmalarının yatırımları için 780.500 hektar arazinin ortak şirkete tahsisi, hususlarının yer aldığını belirtti.
Ortak şirketin kuruluşunun tamamlandığını bildiren Bakan Pakdemirli, “Ancak, örnek çiftliğin kurulacağı 12.500 hektar ve Türk özel sektör firmalarının yatırımları için tahsis edilmesi gereken 780.500 hektar arazilerin devir teslim sürecinde, Sudan’da yaşanan hükümet değişikliği ve dünyada yaşanan COVİD-19 nedenleri ile devir işlemi gerçekleşememiştir. Bu çerçevede, TİGEM tarafından henüz arazi kiralaması yapılmadığından Sudan tarafına bu zamana kadar arazi kiralama bedeli ödemesi ve tarımsal üretim faaliyeti yapılmamıştır” dedi.
Pakdemirli, Gürer’in soru önergesine verdiği yanıtta ayrıca “Nijer ile yapılmış olan bir tarım anlaşması bulunmamaktadır” açıklamasına da yer verdi.
”İki farkla yanıt düşündürücü”
Ömer Fethi Gürer, ”aynı soruya iki bakan tarafından farklı yanıtlar verilmesinin düşündürücü ve bir o kadar da üzüncü verici olduğunu” söyledi. Gürer, şunları söyledi:
“Dışişleri Bakanı Nijer’de hayata geçirilecek tarımsal projenin detaylarını rakamlar vererek açıklarken, Tarım ve Orman Bakanı, projeden haberi yokmuş gibi ‘Nijer ile yapılmış bir tarım anlaşması bulunmamaktadır’ ifadeleriyle sorumuzu geçiştirmeye çalışmasına anlam veremedik. Dışişleri Bakanlığı’nın başka bir ülke ile yaptığımız anlaşma ya da bu ülkede yapılacak bir tarımsal projeyi detaylarıyla ortaya koyarken, Tarım Bakanının böyle bir projeden haberdar olmaması kabul edilemez. Bu tutum, devlet ciddiyetine yakışmamaktadır.”