Ceyhun Ergüven / Ajans Bizim – Mısır’ın başkenti Kahire’de bugün düzenlenen “Barış Zirvesi” herhangi bir anlaşma sağlanmadan sona erdi.
Zirveye katılan Arap liderler, İsrail’in Gazze’ye bombardımanını kınadı. Avrupalı liderler de sivillerin korunması gerektiğine dikkat çekti. Zirveye İsrail ve üst düzey Amerikalı yetkililerin katılmamasıyla, zirveden, gerilimin yatıştırılması yönünde herhangi bir anlaşma çıkmadı.
İsrail-Hamas savaşının gittikçe kızıştığı ve 2,3 milyon nüfuslu abluka altındaki Gazze’de yaşanan insanî krize ilişkin uluslararası endişelerin arttığı bir zamanda bölge ülkelerinin liderleri ve Dışişleri Bakanları Kahire’nin ev sahipliğinde toplandı.
Zirvede söz alan Arap ülkelerinin liderleri, 7 Ekim’de Hamas’ın İsrail’e saldırısı ve İsrail’in de Gazze’yi yoğun hava bombardımanıyla karşılık vermesi sonucu tekrar alevlenen ve on yıllardır devam eden şiddet dalgasının sona erdirilmesi çabalarına tekrar başlanması gerektiği mesajını verdi.
“Amerika’nın Sesi”nin aktardığına göre, Arap ve Müslüman ülkelerin temsilcileri İsrail’in saldırısının derhal sonlanması çağrısı yaparken, Batılı ülkelerin temsilcilerinin ise sivillere insani yardımlar gibi daha ılıman hedefleri dile getirdikleri gözlendi.
Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın temsil ettiği zirvede ortak bir bildiri üzerinde de anlaşılamadı.
İsrail, İran ve ABD Kahire’deki zirvede yoktu Ortadoğu’daki önemli oyuncular olan bu üç ülkenin yokluğu başlı başına bir sorun teşkil ediyor. Gözlemciler, “Çatışmanın merkezinde yer alan üç büyük ülkenin yokluğu, zirvenin bir sonuca ulaşma ihtimalini oldukça düşürüyor” yorumunu yapıyordu.
“Küresel sessizlik” eleştirisi
Ürdün Kralı Abdullah, İsrail’in Gazze’ye saldırıları karşısındaki “küresel sessizliği” eleştirdi ve İsrail-Filistin ihtilafına adil bir yaklaşım sergilenmesi çağrısında bulundu.
“Arap dünyasının duymakta olduğu mesaj, Filistinlilerin hayatlarının İsraillilerinkinden daha az önemli olduğu şeklinde” diyen Kral Abdullah, Gazze, Batı Şeria ve İsrail’deki masum sivillere karşı girişilen şiddet eylemlerinden öfke ve derin üzüntü duyduğunu ifade etti.
“Hiçbir yere gitmeyeceğiz”
Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas da Filistinlilerin topraklarından başka yerlere gönderilemeyeceğini söyledi.
Abbas zirvedeki konuşmasında, “Topraklarımızı terk etmeyeceğiz” ifadesini kullandı.
İsrail, İran’ın desteklediği Hamas’ın 7 Ekim’de sınırı geçerek İsrail’in güneyinde 1.400 kişiyi öldürmesi ve 200 kadar kişiyi de rehin alması sonrası, AB ve ABD’nin terör listesinde yer alan örgütü “yeryüzünden silme” sözü vermişti.
İsrail, Gazze’nin kuzeyinde yaşayan Filistinlilerden de “kendi güvenlikleri için” güneye gitmelerini istemişti.
Hamas yönetimindeki Gazze’nin Sağlık Bakanlığı, İsrail’in son iki haftadır Gazze’de düzenlediği yoğun bombardımanda eh az 4 bin 385 Filistinlinin yaşamını yitirdiğini açıkladı.
Zirvede konuşan Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna da sivillere yardımın ulaştırılması için bir insani koridora ihtiyaç olduğunu söyledi ve bunun bir ateşkesin de önünü açabileceği değerlendirmesinde bulundu.
Almanya, İsrail’in Hamas’a karşı savaşının Gazze’deki insanî duruma ilişkin endişeler gözetilerek yürütülmesi gerektiğini belirtirken, İngiltere de İsrail ordusunu uluslararası hukuka saygı ve itidal göstermeye çağırdı.
Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Charles Michel de insanî durum, gerilimin bölgesel boyuta tırmanmasının önlenmesi ve Filistin-İsrail barış süreci konularında “birlikte daha fazla çalışmaları gerektiğini anladıklarını” söyledi.
Ortak bildiri yok
Çatışmanın daha geniş bir bölgesel boyuta ulaşmasını engellemenin yollarının masaya yatırıldığı zirvede ortak bir sonuç bildirisi üzerinde uzlaşmaya varılamadan sona erdi ve dolayısıyla zirvenin sonunda herhangi bir bildiri yayınlanmadı.
Bazı Batılı liderlerin de zirvede olmaması beklentileri düşürdü. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron zirveye katılmadı.
“Filistinlilerin sürülmesini kabul etmeyiz”
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi, Gazze’deki Filistinlilerin Mısır’ın Sina Yarımadasına yerleşmeye zorlanmasını kabul etmeyeceklerini ve tek çözümün bağımsız bir Filistin devleti olduğu şeklindeki tavrını yineledi.
“Filistin halkı topluca cezalandırılamaz”
Zirvede konuşan BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de Gazze’deki sivillerin durumuna ilişkin uluslararası camiada artan endişelere işaret ederek, Hamas’ın iki hafta önce İsrail’e karşı düzenlediği “çirkin saldırının Filistin halkının topluca cezalandırılmasını asla haklı gösteremeyeceğini” belirtti.
“İsrail Filistinlilerin acılarını normalleştirmeye çalışıyor”
Zirvede Türkiye’yi temsil eden Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da İsrail’e verilen uluslararası desteğin Filistin halkına karşı adaletsizliği arttırdığı eleştirisinde bulundu.
Fidan, İsrail’in “Filistinlilerin yaşadığı acıları normalleştirmeye çalıştığını” söyledi.
Fidan, “Filistinlilerin acılarının devam etmesine asla izin vermeyeceğiz. İsrail’in saldırıları devam edecek olursa coğrafi bir tırmanışla tüm küresel istikrar ve barışı da tehdit edecektir” dedi.
Hakan Fidan, “Yeni bir garanti mekanizması tasarlanıp hayata geçirilmelidir. Tarafların adil bir barış için attığı adımların garanti edilmesi gerekmektedir” diye konuştu.
Irak Başbakanı Muhammed Şia el Sudani de İsrail ve Hamas arasındaki savaşın bölgedeki diğer ülkelere yayılması durumunda bunun uluslararası piyasalara petrol akışını etkileyeceği uyarısını yaptı.
İsrail’in bölgedeki en yakın müttefiki ve geçmişteki tüm barış çabalarında önemli rol üstlenmiş olan ABD zirveye, Kahire’deki büyükelçiliğinin maslahatgüzarını gönderdi. İsrail ve İran’dan hiçbir temsilci zirvede yer almadı.
35 ülkeden temsilci
Kahire’de 35 ülke temsilcisi ve 4 uluslararası örgüt lideri buluştu.
Mısır Cumhurbaşkanı, Filistin Devlet Başkanı, Ürdün Kralı, Bahreyn Kralı, Kuveyt Veliaht Prensi, Katar Emiri, Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı, Irak Başbakanı, İtalya Başbakanı, İspanya Başbakanı, Yunanistan Başbakanı, Kıbrıs Rum lideri, Güney Afrika Cumhurbaşkanı, Almanya, Fransa, Japonya, İngiltere, Norveç Dışişleri Bakanları, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı, Çin’in Orta Doğu konularından sorumlu elçisi, Türkiye’den Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres katılıyor.
Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Charles Michel ve AB diplomasi şefi Josep Borrell de Kahire’de hazır bulundu. Toplantıya katılan 4 uluslararası örgüt ise BM, Afrika Birliği, Avrupa Birliği ve Arap Birliği oldu.
