Son günlerde en fazla konuşulan konu olduğu için genel istek üzerine Kooperatif Marketleri ele almamız şart oldu. Güncel durumlarını görmek lazımdı. Gittim, gördüm, önemli fiyatları aldım ve mevcut gıda perakendecileriyle kıyasladım.
Sonuç; maalesef ucuz değiller!
Üstelik fiyat kıyaslamasını yaparken; indirim marketlerini ve uygun fiyatlı yerel marketleri değil, en yaygın süpermarket zinciri olan Migros fiyatlarını dikkate aldım. Sebebi, her iki tarafın özel markalı ürünlerinde daha çok çeşitte kıyaslama imkânı olmasıydı. Aşağıdaki listede görüleceği üzere Migros daha ucuz çıktı. İndirim marketlerinin ve bazı yerel zincirlerin bir tık daha düşük fiyat seviyelerini de bir tarafa not edelim.
Yapılan hata; ‘daha ucuz’un peşinde koşmak yerine, ‘daha kaliteli’ye yönelmiş olmalarıdır. Politika değişikliği yapmazlarsa ‘enflasyonla mücadele’ye katkı sağlamaları mümkün değildir. Ancak daha ilginci; Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Genel Müdürü Fahrettin Poyraz’ın bizzat ağzından çıkanlar…
Türkiye Gazetesi, Fuat Uğur’un yazısından aktarıyorum:
“Dünkü yazıma, ‘Tarım Kredi Marketleri ucuz değil ki, diğerlerinden hiçbir farkları yok. Hatta üç harflilerde bazı ürünleri daha ucuza bulabiliyoruz’ diye şikâyet eden çok fazla yorum geldi. Ben de aynı fikirdeyim. Hakikaten diğer marketlerdekinden dişe dokunur farkları yoktu. Gittiğim Kooperatif Marketlerdeki görevlilerle konuştum, söyledikleri şuydu; ‘Bizim ürünlerimiz kaliteli, özellikle bakliyatta, süt ve süt ürünlerinde, meyve sebzelerde belli oranlarda indirimler yapıyoruz zaten’. Nitekim daha sonra konuştuğum Fahrettin Poyraz’da benzer şeyler söyledi. ‘Meselenin birden fazla boyutu var. Bir üründe farklı kalitede ve farklı çeşitte pek çok standart var. Fiyat karşılaştırmasını kaliteli ürünle kalitesiz ürünler arasında yapmak doğru değil. Zincir marketlerdeki baldo pirinçle bizdeki baldo pirinç arasında fiyat farkı yok ama bizdeki pirincin içindeki kırık pirinç oranı yüzde 2’yi geçmez. Zincir marketlerde bu oran yüzde 5’i geçer. Biz kaliteden kesinlikle taviz vermiyoruz. Düşük evsaflı ürün satmıyoruz’ diyor Genel Müdür…”
Fuat Uğur bu şekilde konuya önemli katkılar yapmış.
Buradan anlıyoruz ki;
- Sayın Genel Müdür’ün düşündükleri ile ‘Kooperatif Market’ ten beklentiler arasında bir paralellik yoktur.
- Bir kere ucuz olmadıklarını kabul ediyor. Oysa pahalı olduklarını da kabul etmeleri gerekiyor. Örneğin “fiyat farkı yok” denilen baldo pirinçte Migros’tan yüzde 30 daha yüksek etiket fiyatı söz konusudur.
- ‘Enflasyona ezdirilmeyecek olan tüketici’nin kaliteden önce ucuzluk arayacağı öngörülmüyor.
- Marketlerde düşük evsaflı ürün satılmadığı gibi bunun ima edilmesi bile dünyaya ihracat yapan üstün standartlardaki markalarımıza haksızlıktır. Özellikle bakliyatta; teknolojinin bütün imkanlarını kullanan bu firmalar hassas ölçümlere dayalı ayıklama, temizleme, sınıflandırma ve paketleme işlemlerini zor beğenen küresel alıcılara bile kolay kabul ettiriyorlar.
- Pirinçteki kırık oranının yüzde 2 yerine yüzde 5 olması iç pazarda önemli bir kalite sorunu yaratmaz. Hele hele sırf bunun için yüzde 30 daha fazla ödemeye tüketici rıza göstermez. Anketler yoluyla bunu öğrenmek çok kolaydır.
- Dermason fasulyenin 8 mm ile 7 mm standardı arasında kalite farkı yoktur. Sadece kalibraj farkı vardır. Yani yöresi aynı olduktan sonra tencereden aynı lezzette yemek çıkar. İspir fasulyesinin ayrı bir piyasası vardır, işte bu iki ürün fiyat olarak kıyaslanamaz.
- Bütün ulusal zincirlerin kalite kontrol departmanları vardır ve Türk Gıda Kodeksine göre bu denetimler gerçekleşmeden depo kapısından mal kabulü yapılamaz. Yani ‘kalitesiz ürün’ tanımına giren ürün raflarda yer bulamaz. Elbette zaman zaman kontrolden kaçan hatalı ürünler çıkabilir ama hem istisnadır hem de geneli yansıtmadığı için konumuzun dışında kalmalıdır.
Kooperatif Market yöneticilerine tavsiyem; önce yeni bir satış politikası oluşturmaları ve ürün portföyünü her ürün bazında alternatifli çeşitlerle (kalite değil kalibraj farkı) zenginleştirmeleridir. Yoksa hedef kitleye uymayan ürün portföyü ile belki Ankara Çankaya’daki müşteri memnun edilebilir ama aynı anlayış Keçiören semtinde karşılık bulamaz.
Yeni proje olan Koop Gross mevcut fiyat seviyesiyle Anadolu’daki başarılı Gross Market formatları ile rekabette zorlanır. Zira aşağıdaki listede görüleceği üzere Migros sepeti yüzde 6.5 daha ucuz çıkmaktadır. Migros’un Toptan Mağazaları ile diğer Gross Marketler ise daha da düşük fiyatlara sahipler.
Neticede, Gross Market formatı büyük satış alanından ve mimari değişiklikten ibaret değildir. Hedef kitleye uygun doğru ürün portföyünü rekabetçi fiyatlarla rafa koymak birinci ihtiyaçtır. Bunun için de rakiplerin silahı olan spot alım tarzını uygulamaya koymak gerekir. Geniş ayrıntı “Gross Marketlerin gücü” başlıklı yazımda görülebilir.
- Ucuzluk yaratılamadığı halde zarar etmek, kooperatif amaçlarına ters olduğu gibi ticari de değildir. Perakendeciliğin 2 ana masraf kalemi personel ve kira Ciroya endeksli oranların üst sınırı vardır ve ince hesap gerektirir. Marketlerin içinde aktif durumda olmayan fazla personel gördüm. Yüksek kiralı bazı lokasyonlarda dükkanlar kiralandığını da izliyoruz.
- Kooperatif Marketler ile bir gazete arasında yaşanan tartışma sonrası bizim için de ikinci defa fiyat alma durumu hasıl olmuştur (biz de fiyatları o tarihe yakın aldığımız için). Oysa fiyat kıyaslaması anlık tespitlere göre yapılır. Önemli olan, aynı günkü karşılıklı fiyat mukayesesidir. Geçici indirimde olan fiyatlar 2 taraftan da listeye dahil edilmez. Nitekim biz bir üründe Migros’un geçerli olan indirimli fiyatını değil, önceki raf fiyatını esas aldık.
Durum böyleyken, taraflardan birinin 3 gün sonra 7-8 ürünün fiyatını indirerek, “şirketimiz marketlerine ait olduğu iddia edilen fiyatlar gerçeği yansıtmıyor” şeklinde savunmaya geçmesi, alışık olmadığımız bir tarzdır.
Fiyat listesini geçen hafta içinde düzenlememize rağmen, sırf bu açıklama üzerine dün bir defa daha fiyatları aldık. 5 Ekim’de Migros lehine yüzde 6.5 ucuz çıkan sepet tutarı, 11 Ekim’de yine Migros lehine yüzde 3.4 daha düşük çıkmıştır. Yani listedeki 7 kalem üründe fiyat düşürülmesine rağmen Migros yine de ucuz kalmaya devam etmiştir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti ve açıklamaları sonrasında; bazı Kooperatif Market şubelerinde müşteri sayısının 2-3 katına, günlük ciroların da 4-5 katına çıktığını öğrenmiş bulunuyoruz. Sürdürülebilir olması; gerçek fiyat avantajının yaratılmasına, şube sayılarının artırılmasına (satış hacmi artışı) ve yönetim kadrolarının güçlenmesine bağlıdır.
Tüketici kimliğimizle böyle olmasını biz de gönülden destekliyoruz. Bir ay sonra aynı kıyaslamayı tekrar yaparız, netice değişmişse onu da yazarız.
