Ceyhun Ergüven / Ajans Bizim – NATO’ya üye 31 ülkenin liderleri, 11-12 Temmuz’da Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta bir araya geliyor. Zirvede ele alınacak başlıca konulardan biri Ukrayna olacak.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, yaptığı açıklamada, NATO üyesi 31 ülkenin liderlerinin gelecek hafta Vilnius’ta yapılacak zirvede Ukrayna’nın bir gün İttifak’a üye olacağını “yeniden teyit edeceklerini” söyledi.
Norveçli Genel Sekreter, “Liderlerimizin Ukrayna’nın NATO üyesi olacağını yeniden teyit etmelerini ve Ukrayna’yı bu hedefe nasıl yaklaştıracakları konusunda birleşmelerini bekliyorum” dedi. Stoltenberg, “Birbirimize danışma sürecindeyiz ve tam ifade üzerinde çalışıyoruz. Anlaşmaya vardığımızda kamuoyuna açıklanacak” diye konuştu.
Vilnius zirvesine katılması beklenen Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Rusya’nın başlattığı savaş sona erdiğinde NATO’dan üyelik konusunda net taahhütler istiyor.
Müttefikler, halen Kiev’e verecekleri güvenlik garantileri ve Ukrayna’ya NATO’ya katılma daveti konusunda ortak bir çizgi arayışındalar.
Vilnius zirvesi yeni NATO-Ukrayna Konseyinin ilk toplantısına sahne olacak. NATO-Ukrayna Konseyinin “31 NATO müttefiki ve Ukrayna’dan oluşacağını” belirten Stoltenberg, “bunun, Ukrayna’yı NATO’ya daha da yakınlaştıracağını” ifade etti.
Jens Stoltenberg, “Moskova, Ukrayna’yı yok etmeye ve NATO’yu bölmeye çalışarak Avrupa’nın kalbine ölüm ve yıkım ekti. Zirve (…) net bir mesaj gönderecektir: NATO birlik içindedir ve Rusya’nın saldırganlığının bedelini ödemeyecektir” dedi.
Moskova, Ukrayna’yı işgalinden önce komşusunun, Rusya’nın egemenliğine tehdit olarak gördüğü İttifaka katılmasına karşı çıkmıştı.
Zirveler sıklaştı
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bir gün sonra 25 Şubat’ta sanal olarak toplanan NATO zirvesi, daha sonra Brüksel ve Madrid’de yeniden toplanmıştı. Vilnius zirvesi, Rusya’nın Ukrayna’ya taarruzundan bu yana dördüncü zirve olacak. NATO zirveleri, normal olarak, yılda bir kez toplanıyor.
Vilnius’ta güvenlik önlemleri en üst düzeye çıkarıldı. Vilnius hava sahasını korumak için Almanya’ya ait Patriot hava savunma sistemleri konuşlandırıldı. Güvenliğin pekiştirilmesi için Litvanya hava sahasında savaş uçaklarının devriye gezmesi bekleniyor.
Ukrayna konusu dışında NATO liderleri, soğuk savaş sonrası ilk defa olası bir Rus saldırısına nasıl karşılık verileceği ile ilgili savunma planlarını gözden geçirecek.
Savunma planları
NATO, yıllardır büyük ölçekli savunma planlarına ihtiyaç duymamıştı ama İkinci Dünya Savaşından bu yana patlak veren ilk büyük savaş olan Ukrayna savaşı nedeniyle yeni bir gerilim ortaya çıkmadan hazırlıklı olmaya çalışıyor. Türkiye ise bu planları Kıbrıs’ın tanımlanmasında kullanılan kelimeler nedeniyle bloke ediyor.
Zirve öncesi bir anlaşmaya varılmaması halinde konu liderlerin çözümüne bırakılacak.
NATO ayrıca, son bir yılda Ukrayna’nın mühimmatı batılı ülkelerin üretebileceğinden daha hızlı tüketmesi nedeniyle stoklama hedeflerini yükseltecek.
Liderler ayrıca, Madrid’de konulan savaşa hazır asker sayısını 40 binden 300 bine çıkarma hedefini nasıl hayata geçireceklerini tartışacak.
İsveç’in üyeliği
Önemli bir başka konu da İsveç’in İttifak’a üyeliği. Başta ABD olmak üzere NATO’nun diğer üyeleri bu üyeliği desteklerken İsveç, Macaristan ve Türkiye’nin muhalefetini aşamadı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin ”Teröre kucak açanlara destek veremeyeceğini” belirterek, “Terörle arasına mesafe koyamayan bir devlet NATO’ya nasıl katkı yapabilir?” diye sordu.
Müttefikler, Türkiye’nin vetosunu bu zirvede kaldırmasını ümit ediyor, ancak durum belirsizliğini koruyor.
Bir başka konu da NATO üyesi ülkelerin millî gelirlerinin yüzde 2’si kadar savunma harcaması yapma hedefinin güncellenmesi olacak. Ancak geçen yıl 30 üyenin yaklaşık dörtte biri yüzde 2’lik hedefi bile yakalayamadı.
NATO’nun yıllık raporuna göre, bu hedefi ABD, İngiltere, Polonya, Estonya, Litvanya, Letonya ve Yunanistan tutturdu. En az savunma harcaması yapanlar ise yüzde 1,2’nin altında kalan Belçika, İspanya ve Lüksemburg oldu.
