Ajans Bizim – Nobel Barış Ödülü, Belaruslu insan hakları savunucusu Ales Bialiatski, Rus insan hakları örgütü Memorial ve Ukraynalı insan hakları örgütü Sivil Özgürlükler Merkezi’ne verildi.
Oslo’daki Norveç Nobel Enstitüsü’nden Norveç Nobel Komitesi Başkanı Berit Reiss-Andersen, yaptığı açıklamada, kazananların “sivil toplumun barış ve demokrasi için önemini gösterdiğini” söyledi.
Komite başkanı, “İktidarı eleştirme ve vatandaşların temel haklarını koruma hakkının” önemini gösterdiler.
Berit Reiss-Andersen, ödülü kazananların Belarus, Rusya ve Ukrayna’da “insan hakları, demokrasi ve barış içinde bir arada yaşamanın seçkin şampiyonları” olduğunu da dile getirdi.
BBC’nin haberine göre, ödülü alanların, Alfred Nobel’in uluslararası “barış ve kardeşlik” vizyonunu onurlandırdığı kabul ediliyor. Ödül alanlar ayrıca “savaş suçları, insan hakları ihlalleri ve yetkinin kötüye kullanılması”nı belgeleme çabalarından dolayı da övgü alıyor.
Memorial şu anda kapalı
Nobel Barış Ödülü’nün kazananlarından biri olan Memorial, bu yılın başlarında kapatılan Rus insan hakları örgütü.
Memorial, 30 yılı aşkın bir süredir Sovyet döneminde idam edilen, hapsedilen veya zulüm gören milyonlarca masum insanın anısını kurtarmak için çalıştı.
Çalışmaları, Rus makamlarıyla hiçbir zaman rahat bırakılmadı. İlk olarak 2006’da uyarıldı ve 2014’te hükümetin yurtdışından fon aldığını iddia ettiği bir dizi kuruluş ve kişi olan “yabancı ajanlar” listesine eklendi.
Grubu kapatma bahanesi, sosyal medyadaki bazı paylaşımlarını yasal olarak yapması gereken bir “yabancı ajan” feragatnamesi ile işaretlememesiydi.
Aralık 2021’de Rusya Yüksek Mahkemesi, Memorial’ın ve bölgesel şubelerinin 2012’deki yabancı ajan yasasını ihlal ettiği gerekçesiyle kapatılmasına karar verdi. Karar okunurken mahkemede bulunanlardan “Utanç, utanç” sesleri yükseldi.
Ukrayna Sivil Özgürlükler Merkezi
Ukrayna Sivil Özgürlükler Merkezi (CGS), bu yılki Nobel Barış Ödülü’nün ortak kazananlarından biri.
CGS, Ukrayna’nın önde gelen insan hakları kuruluşlarından. 2007 yılında, dağılan Sovyetler Birliği’nden dokuz ülkeden insan hakları örgütü liderlerinin Kiev’de bir sınır ötesi kaynak destek merkezi oluşturmaya karar vermeleriyle kuruldu.
Kuruluşundan bu yana, CGS işgal altındaki Kırım’daki siyasi zulmü izledi, Donbas’taki savaş sırasında savaş suçlarını ve insanlığa karşı suçları belgeledi ve Kremlin’in siyasi mahkumlarını serbest bırakmak için uluslararası kampanyalar düzenledi.
Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgalinden sonra, Sivil Özgürlükler Merkezi, Ukraynalı sivil nüfusa karşı Rus savaş suçlarını tespit etme ve belgeleme çabalarına girişti.
Hapiste olan bir aktivist
Bu yılki Nobel Barış Ödülü’nün kazananlarından biri Belaruslu insan hakları savunucusu Ales Bialiatski. Şu anda tutuklu yargılanıyor.
60 yaşındaki Bialitski, Belarus’un otoriter lideri Alexander Lukaşenko’nun sokak protestolarına yönelik acımasız bir baskıya yanıt olarak 1996 yılında kurulan Viasna (Bahar) İnsan Hakları Merkezi’nin kurucusu.
Nobel Barış Ödülü komitesi, “[Bialitski] hayatını kendi ülkesinde demokrasiyi ve barışçıl kalkınmayı desteklemeye adadı.” dedi.
Bialitski, her zaman reddettiği vergi kaçakçılığı suçlamalarıyla ilk kez 2011-14’te tutuklandı ve hapse atıldı.
Belarus muhalefetinin ve bağımsız gözlemcilerin, Belarus’ta Lukashenko’yu iktidarda tutan hileli seçimler olduğunu söylediklerine yönelik kitlesel protestoların ardından 2020’de tekrar tutuklandı.
Norveç Nobel Komitesi Başkanı Berit Reiss-Andersen, Bialitski’nin Belarus’ta “insan hakları için verdiği mücadeleden bir milim bile ödün vermediğini” söyledi.
