Tüketici Güven Endeksi 200 Aydır 100’ü Geçemedi

Tüketici güven endeksi 200 aydır “iyimserlik sınırı” olan 100’ü geçemiyor. 

Aylık tüketici eğilim anketiyle tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri, gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimleri ölçülüyor.

Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alıyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor. 

Mevsimsel etkilerden artırılmış tüketici güven endeksi, 2022 yılının Kasım ayında 76.5, Aralık ayında ise 75.6 oldu. Tüketici güven endeksi 2023 yılının ilk ayında Aralık’a göre 4.5 artarak 79.1 oldu.  

Tüketici güven endeksi en son Mayıs 2006’da 100’ün üzerinde yer almış ve 100,1 olarak hesaplanmıştı.

Aylık olarak açıklanan tüketici güven endeksi 16 yılı aşkın bir  yıldır, bir başka anlatımla 192 aydır “iyimserlik sınırı” olan 100’ün üzerine çıkamadı.

Hesaplanma yöntemi 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) işbirliği çerçevesinde 2003 yılından itibaren Hanehalkı İşgücü Anketi’ne ekli olarak yürütülüp hesaplanan Tüketici Eğilim Anketi’nin AB Uyumlulaştırılmış İşyerleri ve Tüketici Anketleri Programı’ndan farklılıklar göstermesi nedeniyle yeni bir uygulamaya geçilmişti. Ocak 2012 tarihinden itibaren AB Uyumlulaştırılmış İşyeri ve Tüketici Anketleri Ortak Programı esaslarına göre yeni Tüketici Eğilim Anketi uygulanmaya başlanmıştı.

2012 yılında Hanehalkı İşgücü Anketi’ne ekli uygulama ve yeni Tüketici Eğilim Anketi eşanlı yürütülen, Hanehalkı İşgücü Anketi’ne ekli uygulamaya Ocak 2013 tarihinden itibaren son verildi.

AB programına tam uyumlu yeni uygulama; anket uygulanan birim, anket soruları, sorularda karşılaştırma yapılan dönem, endeksin hesaplandığı sorular ve endeks yayımlama tarihinde değişiklikler içeriyor. Tüketici Güven Endeksi önceki uygulamada beş alt endeks kullanılarak hesaplanmakta iken; Ocak 2013’ten itibaren dört alt endeks kullanılarak hesaplanmaya başlandı.

AB Uyumlulaştırılmış İşyerleri ve Tüketici Anketleri Programı’na uyumlu yeni tüketici güven endeksi 2012 yılı ve 2013 Ocak ayı için yeni Tüketici Eğilim Anketi sonuçları kullanılarak hesaplandı. Yeni seriyi, 2012 yılı öncesi değerlerle karşılaştırabilmek amacıyla Reg-ARIMA modeline dayalı makro yaklaşımla geriye doğru çekme yöntemi kullanılarak 2004-2011 dönemine ilişkin seri elde edildi.

Anket sonuçlarından hesaplanan tüketici güven endeksi 0-200 aralığında değer alabiliyor. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketici güveninde iyimser durumu, 100’den küçük olması tüketici güveninde kötümser durumu gösteriyor.

En kötümser aylar

Tüketici Güven Endeksi, küresel krizin başladığı 2008 Eylül ayında 80,7 düzeyindeyken, Ekim ayında 74.2, Kasım ayında 68.9 ile en düşük düzeyine indi. 2008 Aralık ayında ise 69.9 oldu. 

2020 yılına gelindiğinde Nisan ayındaki 78.1 değeri o yılın en düşük değeri oldu. Bu değer 2021 yılında Temmuz 2018 döneminde 90,1 olan endeks bu tarihten sonra hep 90’nın altında seyretti. 

Aralık 2021’de 68.9 ile kötümserlik göstergesinde dibe doğru giden endeks aynı zamanda 2021’in en düşük değeriydi. 2022 yılına 73.2 değeriyle başlayan tüketici güven endeksi yıl içinde 100’un altında olmak üzere dalgalı bir seyir izledi. Haziran 2022’de ise 63.4 ile 200 ayın yılın en düşük değerine ulaştı.

TÜİK kayıtlarına göre, 2005 yılından bu yana, aylar itibarıyla tüketici güven endeksi verileri şöyle:
 

(*): AB’ye uyum çerçevesinde, 2013 yılından itibaren, Tüketici Güven Endeksi’nde yeni hesaplamalar geçerli.