Süfyan Kızılarslan / Ajans Bizim – Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, “Bu yıl 3 milyon 385 bin kurbanlık hayvan kesileceğini tahmin ettiklerini” söyledi.
Bayraktar, yaptığı açıklamada, kesilecek kurbanlık sayısında geçen yıla göre en az yüzde 10 oranında azalma olacağını öngördüklerini belirterek, şunları kaydetti:
“Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 2018 yılında 866 bin 143 büyükbaş, 2 milyon 682 bin küçükbaş, 2019’da 891 bin 670 büyükbaş, 2 milyon 823 bin küçükbaş, 2020’de 963 bin 143 büyükbaş, 2 milyon 812 bin küçükbaş, 2021’de 987 bin 422 büyükbaş, 2 milyon 730 bin küçükbaş, 2022’de ise 871 bin 791 büyükbaş ve 2 milyon 643 bin küçükbaş hayvan kesilmişti.
Alım gücünün et ve canlı hayvan fiyat artışlarına yetişememesi nedeniyle bu yıl büyükbaş kesimlerinde geçen yıla göre yüzde 10 civarında bir azalış tahmin ederken, küçükbaş kesimlerinde ise fazla bir değişiklik beklemiyoruz.
Son yıllardaki kurban satışlarını da göz önünde tuttuğumuzda, bu yıl 785 bin büyükbaş ve 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvan olmak üzere toplamda 3 milyon 385 bin kurbanlık hayvan kesileceğini tahmin ediyoruz.”
Kurbanlık fiyatları
Bayraktar, kurbanlık fiyatları ve satış şeklinin illere göre farklılık gösterdiğini, kimi yerlerde canlı ağırlık (baskül) ve et (karkas) fiyatı üzerinden, kimi yerlerde ise canlı hayvan (kabala) üzerinden pazarlık yöntemiyle, ya da hisseli satışlar yapıldığını belirtti.
Bayraktar, kurbanlık fiyatlarına ilişkin şu bilgileri aktardı:
“Kurbanlık hayvan fiyatları illere, canlı ağırlığa, ırkına (yerli-kültür) ve büyükbaşta inek, düve, tosun, küçükbaşta koyun, koç, keçi olmasına göre farklılık göstermektedir.
Ziraat odalarımızdan aldığımız verilere göre ülkemizde ortalama fiyatların; hayvan başına büyükbaşta 35 bin ila 145 bin lira, küçükbaşta ise 4 bin lira ila 15 bin lira arasında değişeceği, canlı ağırlık fiyatının da kilogram başına büyükbaş hayvanlarda 120 lira ila 185 lira, küçükbaş hayvanlarda 100 lira ila 185 lira arasında olacağı tahmin edilmektedir. Bu fiyatlar bayram yaklaştıkça talebe göre değişebilecektir.
Kurbanlıkta ortalama fiyatlar
Ülke ortalamasına bakıldığında, büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatının 147 lira 7 kuruş, küçükbaş canlı kilogram fiyatlarının ise 129 lira 62 kuruş olduğu görülmektedir.
Fiyatlar, geçen yıla göre, büyükbaşta yüzde 140,5, küçükbaşta ise yüzde 103,9 oranında artmıştır. Ortalama fiyat kilogram başına büyükbaşta 61 lira 15 kuruştan 147 lira 7 kuruşa, küçükbaşta ise 63 lira 57 kuruştan 129 lira 62 kuruşa çıkmıştır.
Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatları, satışların en fazla olduğu üç büyük ilimizde, İstanbul’un Avrupa yakasında 170 lira ila 185 lira, Anadolu yakasında 170 lira ila 180 lira, Ankara’da 140 lira ile 160 lira, İzmir’de 160 lira ila 170 lira arasında değişmektedir.
Küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak, İstanbul’un Avrupa yakasında 160 lira ila 185 lira, Anadolu yakasında 170 lira ila 180 lira, Ankara’da 130 lira ila 150 lira, İzmir’de 140 lira ila 155 lira arasında seyretmektedir.
Büyükbaş hayvanlarda hisseli satışlar da yapılmaktadır. Hisse fiyatları illere göre değişmekle birlikte 7 bin lira ile 20 bin lira arasında değişmektedir.
Bazı illerimizde hisseli satışlarda kişi başı hisse bedeli: İstanbul’da 8 bin lira ile 20 bin lira, Ankara’da 7 bin lira ila 15 bin lira, İzmir ve Çanakkale’de 10 bin lira ila 15 bin lira, Antalya’da 11 bin lira ila 12 bin lira, Denizli’de 8 bin lira ila 17 bin lira, Gaziantep’te 8 bin lira ile 12 bin lira, Balıkesir’de 15 bin lira ila 16 bin lira, Trabzon’da 7 bin 500 lira ila 11 bin 500 lira, Karaman’da 14 bin lira ila 15 bin lira, Kayseri’de 11 bin lira ila 12 bin lira, Yozgat ve Sivas’ta 12 bin lira ile 17 bin lira arasında değişmektedir.”
Girdi maliyetleri fiyatları artırdı
Bayraktar, girdi fiyatlarındaki artışın kurbanlık fiyatlarına yansıttığını belirterek, şunları kaydetti:
“Başta yem olmak üzere işçilik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye vb. gibi masraflar da meydana gelen artışlar kurbanlık fiyatlarını artırmıştır.
Üreticilerimizin işletmelerinde çalıştırdıkları bir işçiye ödedikleri brüt asgari ücret geçen yıl 5 bin 4 lira iken bu yıl yüzde 100 artışla 10 bin 8 liraya yükselmiştir.
İşletmelerinde kullandıkları elektriğin kilovatı geçen yıl 207 lira 94 kuruş iken bu yıl yüzde 3 artışla 213 lira 99 kuruşa yükselmiştir.
Geçen yıl tonunu bin 863 liraya aldıkları saman bu yıl yüzde 99,7 artışla 3 bin 721 lira, 3 bin 101 liraya aldıkları kuru yonca otu yüzde 85,3 artışla 5 bin 746 lira, bin 431 liraya aldıkları mısır silajı yüzde 70,2 artışla 2 bin 435 lira, 4 bin 265 liraya aldıkları buğday kepeği bu yıl yüzde 34,2 artışla 5 bin 725 lira, 5 bin 977 liraya aldıkları besi yemi bu sene yüzde 21,1 artışla 7 bin 236 lira olmuştur.
Mazot fiyatlarında ise geçen yıla göre bir düşüş yaşansa da nakliye fiyatları hala yüksektir. Geçen yıl Kars ilinden; Ankara’ya 25 bin liraya giden nakliye aracı bu yıl 28 bin Liraya, İstanbul’a 35 bin Liraya giden araç 38 bin Liraya, Bursa ve İzmir’e 35 bin Liraya giden araç 40 bin liraya gitmiştir.
Artan bu maliyetlerin yanında yüksek et fiyatları da kurbanlık fiyatlarını artırmıştır. Geçtiğimiz dönem de damızlık hayvanların kesime gitmesiyle birlikte besiye alınan hayvan sayısındaki azalış et fiyatlarını ciddi oranda artırmış, geçen yıl 96 lira 93 kuruş olan ortalama dana karkas fiyatı bu yıl yüzde 146,36 oranında artarak 238 lira 76 kuruşa yükselmiştir.”
Bayraktar, kurbanlık satış yerlerindeki kiraların da yüksek olduğunu belirterek, bunun fiyatlara da yansıyacağını söyledi.
TZOB Başkanı Bayraktar, birçok dernek ve vakfın bağışlanan kurbanları vekaleten kestiğini de belirterek, bunda kâr amacıyla hareket edilmemesi gerektiğini dile getirdi.
Kurbanlığın ekonomik değeri
Bayraktar, bayram süresince kesilecek yaklaşık 785 bin büyükbaş hayvana ödenecek para 46 milyar 180 milyon lirayı bulacağını, kesilecek yaklaşık 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvana ödenecek paranın ise 23 milyar 140 milyon lira olacağı belirterek, “Toplamda halkımızın kesilecek 3,4 milyona yakın kurbanlık için 69,3 milyar liraya yakın para ödeyeceği tahmin edilmektedir” dedi.
Bayraktar, kurbanın ehil kişiler eliyle kesilmesinin ekonomiye katkı sağlayacağını da belirterek, şunları söyledi:
“Standartlara uygun kesilmiş ve tuzlanmış yaş koyun derisinin âdeti yaklaşık 30 liraya satılmaktadır. Tahmini 2 milyon 600 bin küçükbaş hayvan kesileceği hesap edildiğinde küçükbaş hayvanların derilerinin ekonomik değeri yaklaşık olarak 78 milyon lirayı bulacaktır.
Ayrıca 400 kilogramlık bir sığırdan ortalama 30 kilogram deri çıkmaktadır. Standartlara uygun elde edilmiş, tuzlanmış sığır derisinin kilosunun 16 lira olduğu göz önüne alındığında kesilecek 785 bin büyükbaş hayvandan elde edilecek derinin değeri 376,8 milyon liraya ulaşacaktır.
Toplam olarak kurbanlıklardan standartlara uyulursa yaklaşık 454 milyon 800 bin liralık deri geliri elde edilecektir. Fakat kurbanlıklar çoğu yerde ehil olmayan kişiler tarafından kesildiği için deride ciddi olarak ekonomik kayıp oluşmaktadır. Bu kaybın yüzde 20’ler civarında olduğu ve toplam kaybın 91 milyon lirayı bulduğu tahmin edilmektedir. Buna göre, kayıplar nedeniyle, Kurban Bayramı’nda ekonomiye kazandırılacak tahmini derinin değeri 363 milyon 840 bin lira civarında kalmaktadır.”
