Ajans Bizim – UNICEF’in yaptığı incelemeye göre, silahlı çatışmaların dünya genelinde çocuklar üzerindeki etkisi 2024 yılında yıkıcı ve muhtemelen rekor seviyelere ulaştı.
UNICEF raporuna göre, her zamankinden daha fazla çocuğun çatışma bölgelerinde yaşadığı ya da çatışma ve şiddet nedeniyle zorla yerinden edildiği öngörülüyor. Çatışmalardan etkilenen rekor sayıda çocuğun, öldürülme ve yaralanma, okula gidememe, hayat kurtaran aşılardan mahrum kalma ve kritik derecede yetersiz beslenme gibi hakları ihlal ediliyor. Bu sayının daha da artması bekleniyor.
Çatışmalar, dünya genelindeki tüm insani ihtiyaçların yaklaşık yüzde 80’ine neden oluyor ve güvenli su, gıda ve sağlık hizmetleri gibi temel ihtiyaçlara erişimi sekteye uğratıyor.
En fazla çatışma
2. Dünya Savaşı’ndan bu yana en yüksek sayıda çatışmanın yaşandığı günümüzde, 473 milyondan fazla çocuk (dünya genelinde her altı çocuktan birinden fazlası) çatışmalardan etkilenen bölgelerde yaşıyor. Çatışma bölgelerinde yaşayan dünya çocuklarının oranı 1990’larda yaklaşık yüzde 10 iken bugün neredeyse yüzde 19’a çıkarak iki katına çıktı.
2023 yılı sonu itibariyle 47,2 milyon çocuk çatışma ve şiddet nedeniyle yerinden edildi. 2024 yılındaki eğilimler, Haiti, Lübnan, Myanmar, Filistin Devleti ve Sudan da dâhil olmak üzere çatışmaların yoğunlaşması nedeniyle ilave yerinden edilmelere işaret ediyor.
Çocuklar küresel nüfusun yüzde 30’unu oluştururken, ortalama olarak mülteci nüfusunun yaklaşık yüzde 40’ını ve ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin yüzde 49’una denk geliyor. Çatışmalardan etkilenen ülkelerde nüfusun ortalama üçte birinden fazlası (yüzde 34,8) yoksulken, çatışmalardan etkilenmeyen ülkelerde bu oran yüzde 10’un biraz üzerinde.
2024 “en kötü” yıllardan biri
UNICEF İcra Direktörü Catherine Russell, şunları söyledi:
“Neredeyse tüm ölçütlere göre, 2024 yılı UNICEF tarihinde çatışmalardan etkilenen çocuklar açısından -hem etkilenen çocuk sayısı hem de yaşamları üzerindeki etki düzeyi bakımından- kayıtlara geçen en kötü yıllardan biri oldu.
Çatışma bölgesinde büyüyen bir çocuğun okula gidememesi, yetersiz beslenmesi ya da evinden ayrılmak zorunda kalması -çoğu kez defalarca- barış ortamında yaşayan bir çocuğa kıyasla çok daha olası. Bu yeni normal olmamalı. Bir nesil çocuğun dünyanın kontrolsüz savaşlarında ikincil hasar haline gelmesine izin veremeyiz.”
Ağır ihlaller tespit edildi
Mevcut en son verilere göre, 2023 yılında Birleşmiş Milletler 22 bin 557 çocuğa yönelik 32 bin 990 ağır ihlal tespit etti. Bu, Güvenlik Konseyi’nin zorunlu denetiminin başlamasından bu yana görülen en yüksek sayı. Ağır ihlallerin sayısındaki genel artış eğilimiyle birlikte – örneğin Gazze’de binlerce çocuk öldürüldü ve yaralandı ve Ukrayna’da BM, 2024’ün ilk 9 ayında 2023’ün tamamından daha fazla çocuk kaybını doğruladı. Bu yıl başka bir artış görülmesi muhtemel.
Kadın ve kız çocuklarının durumu özellikle endişe verici olup, çatışma ortamlarında tecavüz ve cinsel şiddete ilişkin yaygın raporlar bulunuyor. Haiti’de bu yıl şimdiye kadar çocuklara yönelik cinsel şiddet olaylarında yüzde 1.000’lik bir artış kaydedildi.
Silahlı çatışma durumlarında engelli çocuklar da orantısız bir şekilde şiddete ve hak ihlallerine maruz kalma eğiliminde.
52 milyon çocuk okulsuz
Çatışma bölgelerinde eğitim ciddi şekilde kesintiye uğradı. Çatışmalardan etkilenen ülkelerde 52 milyondan fazla çocuğun okula gitmediği tahmin ediliyor.
Gazze Şeridi’ndeki çocuklar ve Sudan’daki çocukların önemli bir kısmı bir yıldan fazla bir süre okula gidemedi. Ukrayna, Demokratik Kongo ve Suriye gibi ülkelerde ise okullar hasar gördü, yıkıldı veya başka bir yere taşındı ve milyonlarca çocuk öğrenime erişemedi. Eğitim altyapısının tahrip edilmesi ve okulların yakınındaki güvensizlik, bu bölgelerdeki çocukların eğitimi için zaten vahim olan durumu daha da kötüleştirdi.
Çatışma bölgelerindeki çocuklar arasında yetersiz beslenme de endişe verici seviyelere yükseldi. Zira çatışma ve silahlı şiddet birçok sıcak noktada açlığın başlıca sebepleri olmaya devam etmekte, gıda sistemlerini bozmakta, nüfusları yerlerinden etmekte ve insani yardım erişimini engellemekte. Örneğin Sudan’da Kuzey Darfur’da kıtlık koşulları tespit edildi. Bu 2017’den bu yana yapılan ilk kıtlık tespiti. 2024 yılında, çatışmalardan etkilenen beş ülkede yarım milyondan fazla insanın en aşırı gıda güvensizliği durumları olan açlıkta kritik koşullarında yaşayacağı tahmin ediliyor.
Kritik hizmetlerde yıkıcı etki
Çatışmalar, çocukların kritik sağlık hizmetlerine erişimi üzerinde de yıkıcı etkilere sahip. Aşılanmamış ve yetersiz aşılanmış çocukların yaklaşık yüzde kırkı çatışmalardan kısmen ya da tamamen etkilenen ülkelerde yaşıyor. Bu çocuklar, güvenlik, beslenme ve sağlık hizmetlerine erişimdeki aksamalar ve eksiklikler nedeniyle genellikle kızamık ve çocuk felci gibi hastalık salgınlarına karşı en savunmasız olanlar.
Çocukların ruh sağlığı üzerindeki etkisi de çok büyük. Şiddete, yıkıma ve sevdiklerini kaybetmeye maruz kalmak çocuklarda depresyon, kabuslar ve uyku güçlüğü, saldırgan veya içine kapanık davranışlar, üzüntü ve korku gibi tepkilerle kendini gösterebiliyor.
Yardım personeli için ölümcül bir yıl
2024 yılı insani yardım personeli için kayıtlara geçen en ölümcül yıl olmuş, küresel çapta 281 yardım çalışanı hayatını kaybederek önceki rekorları geride bıraktı.
Russell, şunları söyledi:
“Savaş bölgelerindeki çocuklar, onları çocukluklarından mahrum bırakan günlük bir hayatta kalma mücadelesiyle karşı karşıyalar. Okulları bombalanıyor, evleri yıkılıyor ve aileleri parçalanıyor. Sadece güvenliklerini ve temel yaşamsal ihtiyaçlara erişimlerini değil, aynı zamanda oyun oynama, öğrenme ve sadece çocuk olma şanslarını da kaybediyorlar. Dünya bu çocukları yüzüstü bırakıyor. 2025’e doğru ilerlerken, gidişatı tersine çevirmek ve çocukların hayatlarını kurtarmak ve iyileştirmek için daha fazlasını yapmalıyız. ”
