Covid-19 aşısının hazır olduğu haberi ilk olarak geçen yıl Kasım ayında duyuruldu. Dünya genelinde salgının yakın zamanda sona ereceğine dair iyimserlik de arttı. Ancak zengin ülkeler aşıların çoğunu satın aldı, yoksul ülkeler 2022’ye kadar beklemek zorunda kaldı.
BBC Türkçe’de yer alan yazıda zengin ülkelerde on milyonlarca doz aşı dağıtımı yapıldığı, yoksul ülkelerde ise bu sayı yüzlerle sınırlı kaldığına dikkat çekildi. Bunun en büyük nedeni de, zengin ülkelerin mevcut aşıların çoğunu önceden satın almış olması.
Örneğin Kanada, her bir vatandaşının beş defa aşılanmasını sağlayacak kadar çok aşı satın aldı.
Bu tip örnekler nedeniyle dünyanın geri kalanı, özellikle düşük gelirli ülkelerin çoğu aşıya erişim için 2022’yi beklemek zorunda.
Bu adil olmayan dağıtımdan etkilenen ülkelerin başında can kaybının dörtte birinin yaşandığı Latin Amerika ülkeleri geliyor. Arjantin, Venezuela ve Bolivya geri kalmamak için, klinik deneyleri tamamlanmadan Rus hükümetinin geliştirdiği Sputnik V aşısından sipariş etmeye başladı.
Covax 2 milyar doz aşıyı ücretsiz dağıtacak
Çoğu yoksul ülke de, 2 milyar doz aşıyı ücretsiz temin etmek için oluşturulan küresel girişim COVAX’ı bekliyor. COVAX, Şubat ayında dağıtıma başlayacak ama piyasada, bu girişimin satın alabileceği aşı neredeyse hiç kalmadı.
Aşı dağıtımındaki düzensizlik, bu yarışın da eşit koşullarda yürütülmediğini gösteriyor.
Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, “Dünya ahlaki çöküntü felaketinin eşiğinde” uyarısı yaptı.
Birçok ülke de aşıya erişim için farklı yollar deniyor, kendileri üretmeye başlıyor. Aşının farklı üreticiler tarafından da tedarik edilmesi ve üretilmesi için ilaç şirketlerinin yöntemlerini paylaşması lazım ama hiçbir şirket buna yanaşmıyor.
Çoğu düşük gelirli ülkenin 2022’ye kadar aşılanamayacağı göz önünde bulundurulduğunda, pandeminin de sonunun yakın olduğunu söylemek çok mümkün görünmüyor.
Uzmanlar uyarıyor
Şimdiyse, aşılar küresel düzeyde yapılmaya başlanırken, sağlık uzmanları uyarıyor: Herkes savaşı kazanana dek kimse kimse kazanmış olmayacak.
Bir başka deyişle, aşıların zengin ve yoksul tüm ülkelere arasında adil bir şekilde paylaşılması gerekiyor.
