Süfyan Kızılarslan / Ajans Bizim – Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’nin (CİMER) çalışma usul ve esasları Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesini Anayasa’ya aykırı buldu.
AYM, CHP’lilerin “İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nde (CBK) değişiklik öngören kararnameye” ilişkin iptal başvurusunda kararını açıkladı.
Resmî Gazete’de yayımlanan karara göre, yüksek mahkeme, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin tümünün şekil bakımdan Anayasa’ya aykırı olduğu” ve “yürütmenin durdurulması” yönündeki talepleri reddetti.
Yüksek mahkeme, CİMER’in çalışma usul ve esasları Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelik ile belirlenmesine ilişkin düzenlemeyi inceleyerek Anayasa’ya aykırı buldu.
Sözkonusu düzenleme, “Kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyetlerine ilişkin talep, görüş ve önerilerin kolayca iletilebilmesi ve bunların ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca değerlendirilerek cevaplandırılması amacıyla kurulan Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’nin (CİMER) çalışma usul ve esasları Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelik ile belirlenir” kuralını getiriyordu.
3 Mayıs 2022 tarihli CBK kapsamında hazırlanan Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi Yönetmeliği 4 Mayıs 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmıştı.
Bilgi edinme hakkı
AYM’nin kararında Anayasa’nın 74. maddesinde “Herkes bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir” denildiği belirtilerek, “bilgi edinme hakkının anayasal güvence altına alınmış” bir hak olduğu ifade edildi.
Kararda, “Bilgi edinme hakkı, yönetilenlerin yönetenleri denetleyebilmesinin, dolayısıyla hukukun üstünlüğünün sağlanabilmesinin önemli bir aracı olarak işlev görmektedir. Bilgi edinme hakkı, devletin demokratik niteliğinin geliştirilmesi ve bireyin temel hak ve özgürlüklerinin koruması hususlarında önemli bir rol oynadığından demokratik hukuk devletinde vazgeçilmez bir hak niteliğine sahip bulunmaktadır” denildi.
“Yasak alanda kalmaktadır”
Düzenlemeyle, CİMER’in çalışma usul ve esaslarının Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesinin öngörüldüğü ifade edilen kararda, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Kuralda yer alan kuruluş amacı gözetildiğinde CİMER’in üstlendiği görev ve yürüttüğü faaliyet kapsamında kişilerin talep, görüş ve önerileri içeren başvurularını kamu kurum ve kuruluşlarına iletmesi ile bu başvuruların ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından değerlendirilerek cevaplandırılması Anayasa’nın 74. maddesinde güvence altına alınan dilekçe hakkının ve bilgi edinme hakkının kapsamında kalmaktadır.
Bu itibarla Anayasa’nın İkinci Kısmı’nın Dördüncü Bölümünde yer alan dilekçe hakkına ve bilgi edinme hakkına ilişkin düzenleme içeren kural Anayasa’nın 104. maddesinin on yedinci fıkrasının ikinci cümlesi uyarınca CBK ile düzenlenemeyecek yasak alanda kalmaktadır.”
Anayasa hükmü
Anayasa’nın Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine ilişkin 104. maddesinin on yedinci fıkrasında hak ve ödevlere yönelik düzenlemelerin CBK ile yapılamayacağı belirtiliyor.
Sözkonusu fıkrada şu hüküm yer alıyor:
“Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir.”
Yüksek mahkemenin oybirliğiyle aldığı karar, bunun Resmî Gazete’de yayımından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girecek.
