“Ekim ayı; AKP iktidarının seçim kampanyasını, basını susturarak yürüteceğini gösterdi!”
Çağdaş Gazeteciler Derneği Ekim 2022 Medya İzleme Raporu’nu açıkladı.
Raporda ayrıntılı olarak yer alan sansür, baskı, şiddet, kovuşturmalar ve gazetecilere karşı açılan davalardan bazı başlıklar şöyle;
BirGün gazetesi muhabiri İsmail Arı’ya, Kızılay Başkanı Kerem Kınık’a ilişkin belgeli haberi nedeniyle 2 yıl hapis cezası verildi. İnternet haber sitesi Gerçek Gündem’in Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Faruk Eren ve haber sitesinin editörü Furkan Karabay, Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) kararnamesinde yer alan yargı mensuplarına ilişkin haber nedeniyle 2 yıl 3’er ay hapse mahkûm edilirken, cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler de uygulanmadı.
Ankara merkezli yürütüldüğü ifade edilen bir soruşturma kapsamında Mezopotamya Ajansı (MA) ve JinNews bünyesinde çalışan 11 gazeteci, evlerine ve basın ofislerine düzenlenen operasyonla gözaltına alındı. Polisin, gözaltı işlemleri sırasında gazetecilere fiziki şiddet düzeyine varan tutumu ve bizzat Emniyet tarafından gözaltı işlemlerine ilişkin kamuoyuna servis edilen görüntüler, operasyonun propaganda malzemesine dönüştürülme amacı taşıması olarak yorumlandı. Emniyet ve savcılıkta yapılan sorguların ardından mahkemeye çıkarılan gazetecilerden 9’u, “Silahlı terör örgütü üyeliği” suçlamasıyla tutuklandı.
Geçen ay İfade Özgürlüğü Derneği (İFD) de ‘EngelliWeb 2021’ başlıklı raporunu açıkladı ve Türkiye’de 2021 yılında, 107 bin 706 alan adı ve web sitesinin engellendiğini; bunların haricinde 150 bin URL adresi, 8 bin 350 Twitter hesabı, 55 bin 500 tweet, 13 bin 500 Facebook ve Instagram içeriğine erişim yasağı konulduğunu bildirdi. İfade Özgürlüğü Derneğinin açıkladığı rapor, yasalaşan “sansür düzenlemesi”nin nasıl uygulanacağının işareti olarak değerlendirildi.
ÇGD raporunda, Türk Ceza Kanunu’na “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlıklı suç hükmünün eklenmesiyle, artık eleştirel ve sorgulayıcı her türlü görüşün çok daha rahat cezalandırılabileceği vurgulandı.
Raporda, suçun tanımı ve işleniş şekli konusundaki hukuki muğlaklığıyla yasanın, bir yandan sorgulayıcı gazeteciler başta olmak üzere hükümet politikalarına karşı muhalif görüşlere sahip vatandaşların başında sürekli sallanan bir kılıç var edeceğinin, diğer yandan da suskunluk sarmalını hedefleyen oto sansürü kurumsallaştıracağının altı çizildi.
Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin raporunda, Ekim ayında yaşanan gelişmelerin, iktidar partisi AKP’nin, seçim sürecine giderken yürüteceği kampanyanın önemli bir ayağını, basın özgürlüğüne yönelik baskılar üzerine kuracağına dikkat çekildi.
Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin Ekim 2022 Medya İzleme Raporu
SANSÜR
3 Ekim 2022: Ankara 1. Sulh Ceza Hâkimliği, Adalet Bakanlığı Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığında daire başkanı olarak görev yapan hâkim Serkan Tüzün’ün eşini öldürüp ardından intihar etmesiyle ilgili haberlere, başvuru üzerine yayın yasağı koydu.
6 Ekim 2022: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK); Halk TV, TELE1 ve KRT kanallarına; Sedat Peker’in, Turkuvaz Medya Grubu Yönetim Kurulu Başkan Vekili Serhat Albayrak ile ismi rüşvet iddialarına karışan AKP Milletvekili Zehra Taşkesenlioğlu’a ilişkin açıklamalarını konu edinen yayınlarında “küçük düşürücü” ifadeler kullanıldığı iddiasıyla ceza verdi. Kanallara yüzde 3’er para cezası kesildi. TELE1’e ayrıca, Merdan Yanardağ’ın 16. Yüzyıl’da, kimi kaynaklarda Bozoklu Şeyh Celal’e ait olduğu da savunulan “Şalvarı şaltak Osmanlı” dizesinin yer aldığı dörtlükle ilgili yorumu, “Milli/ manevi değerlere aykırı” sayılarak bir ceza daha verildi. “İzmir’in kurtuluşunda tek kurşun atmadık” diyen İsmail Kahraman’ın sözlerini eleştirip, Diyanet’in cuma hutbesinde Atatürk’e yer verilmemesine gösterdiği tepki de cezalandırdı ve Kafa Radyo’ya, “AKP ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın küçük düşürüldüğü” iddiasıyla yüzde 3 idari para cezası verildi.
12 Ekim 2022: CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun ABD ziyareti kapsamındaki programlara, Türkiye’deki basın kuruluşlarının ABD’deki muhabirleri alınmadı. Programları, Kılıçdaroğlu ile Türkiye’den giden gazeteciler takip edebildi.
4 – 13, 18, 26 Ekim 2022: Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 27. Dönem 5. Yasama Yılı’nın sonlarına doğru AKP ve MHP’li milletvekillerinin imzalarıyla hazırlanıp Meclis komisyonlarında görüşen ancak Genel Kurul gündemindeyken görüşmeleri ertelenen ‘Basın Kanunun ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’, 6. Yasama Yılı’nın başlamasıyla tekrar gündeme getirilerek, TBMM Genel Kurulunda görüşülmeye başlandı. Aralıklarla yaklaşık 11 gün süren görüşmeler boyunca gazeteci örgütleri TBMM Basın Kapısı’nda milletvekilleriyle birlikte basın açıklaması yaptı, yasanın geri çekilmesini talep etti. Bu basın açıklamalarından birine katılan Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Ankara Şube Başkanı Sibel Hürtaş için sonraki günlerde Meclis’e giriş yasağı konuldu. Başta basın örgütleri olmak üzere çeşitli kesimlerin tepkisine karşın TBMM Genel Kurulunda ele alınan teklif, en tartışmalı maddelerinden biri olan ve özellikle hukuki belirlilik ile öngörülebilirlik açısından muğlaklık içeren 29. maddesinde herhangi bir değişikliğe gidilmeden kabul edildi. Söz konusu maddeyle Türk Ceza Kanununa ‘Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ başlıklı ‘217/A’ madde eklenerek, “Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen” yayanlara, bir yıldan üç yıla kadar; failin, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi’ hâlinde ise cezanın yarı oranında artırılması öngörülmekte. Düzenlemenin, eleştirel ve sorgulayıcı habercilik yapan yayın organları ile gazetecilerin yanı sıra vatandaşların sosyal medya paylaşımları üzerinde kaçınılmaz oto sansüre neden olacağı kaydedilmekte.
Kanun, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın onayıyla Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte 29. Maddesi’nin yürürlüğünün durdurulması ve iptali istemiyle Anayasa Mahkemesinde (AYM) dava açtı. CHP, yasanın diğer maddelerine yönelik itirazlarını ise ikinci başvuruyla AYM’nin gündemine taşıyacak.
AYM Genel Kurulu, CHP’nin, Basın Kanunun ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 29’uncu maddesinin yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle yaptığı başvuruyu inceleyerek, esastan görüşülmesine karar verdi. Yüksek Mahkeme, iptal istemini, daha sonra belirlenecek bir günde esastan görüşülerek karara bağlayacak; yürürlüğün durdurulması istemi de bu aşamada sonuçlandırılacak.
17 Ekim 2022: Muhterem İnce’nin Anayasa Mahkemesi (AYM) üyeliğine seçilmesi nedeniyle AYM’de düzenlenen törene, ANKA Ajansı muhabiri ile gazeteci Alican Uludağ alınmadı. Tören öncesi aranan gazetecilere, töreni takip edemeyecekleri söylendi.
19, 25 Ekim 2022: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), TELE1’e; TİP İstanbul Milletvekili Saliha Sera Kadıgil’in, Diyanet İşleri Başkanlığı ile imam hatip okullarına ilişkin ifadelerini, oyçokluğu ‘Yayın hizmetleri, ırk, dil, din, cinsiyet, sınıf, bölge ve mezhep farkı gözeterek toplumu kin ve düşmanlığa tahrik edemez veya toplumda nefret duyguları oluşturamaz’ hükmüne aykırı bularak, 3 gün yayın durdurma ve idari para cezası verdi.
TELE1’in, RTÜK’ün kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle açtığı davada Ankara 2. İdare Mahkemesi, oybirliği ile yürütmenin durdurulması kararı verdi.
20 Ekim 2022: İfade Özgürlüğü Derneği (İFD) EngelliWeb 2021 raporuna göre, 2021 yılında engellenen alan adı ve web sitesi sayısı, 107 bin 706 oldu. Web sitesi ve alan adı haricinde 2021 yılında 150 bin URL adresi, 8 bin 350 Twitter hesabı, 55 bin 500 tweet, 13 bin 500 facebook ve instagram içeriği erişime engellendi.
23 Ekim 2022: Van Yüksek Güvenlikli Cezaevinde bulunan tutuklu ve hükümlüler, Evrensel gazetesine gönderdikleri mektupta, “teknik arıza ve yetersizlik” gerekçesi öne sürülerek Halk TV ve TELE1’in uydu listesinden çıkarıldığını; sonrasında taleplerine ve cezaevinde yapılan anketten Halk TV ve Tele1’in ilk sırada çıkmasına rağmen keyfi şekilde bu kanalların listeye eklenmediğini bildirdi. Tutuklu ve hükümlüler, Evrensel ve Yeni Yaşam gazetesinin ise “Resmi ilan ve reklam verebilecek gazeteler listesinde” olmadığı gerekçesiyle temin edilemediğini ifade etti.
26 Ekim 2022: Dokuz üyesi bulunan Radyo ve Televizyon Üst Kurulunda (RTÜK) temsilciler, partilerin milletvekili sayılarına göre hesaplanıyor. Beş AKP, iki CHP, birer de MHP ve HDP temsilcisinin yer aldığı RTÜK’te AKP’li Taha Yücel’in ASELSAN’a geçmesinin ardından yeni üye için seçim yapılması gerekliliği ortaya çıktı. Hesaplamalara göre koltuğun, Meclis’te grubu bulunan ancak RTÜK kontenjanı bulunmayan tek parti olan İYİ Parti’ye geçmesi gerekiyordu. Ancak Meclis’in tatil dönüşünde Mehmet Ali Çelebi’nin AKP’ye katılımı söz konusu oldu. Ancak daha sonra Eşref Fakıbaba’nın AKP’den istifa etmesiyle hesaplar değişti. Fakıbaba’nın ayrılmasının ardından üyelik hakkının yeniden İYİ Parti’ye geçtiğini savunan muhalefete, AKP ve MHP milletvekilleri karşı çıktı. Meclis Başkanlık Divanı’nda gerçekleştirilen toplantıda, muhalefet, RTÜK’te koltuğun, “Genel Kurul’da seçim yapılacağı tarihte sandalye sayısı İYİ Parti lehine” olduğu gerekçesiyle bu partinin hakkı olduğunu bildirdi. Ancak Başkanlık Divanı’nın AKP ve MHP’li üyeleri, RTÜK’ün eski üyesi Taha Yücel’in istifa kararının yürürlüğe girdiği tarih olan 1 Temmuz’un esas alınması gerektiğini öne sürdü. Divan’daki tartışmaların ardından bu karar oy çokluğuyla kabul edildi ve koltuk AKP’ye geçti.
29 Ekim 2022: TRT spikeri Deniz Demir, ekranda okuduğu 29 Ekim mesajında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ten “Bizi ümmet olmaktan çıkarıp birey olma bilincini armağan eden…” diye bahsetmesi üzerine hedef haline geldi. TRT yönetimi, 18 yıldır TRT çalışanı olan Demir’in bu görüntülerin ardından ekranlardan çekildiği belirtildi.
SORUŞTURMA, İDDİANAME, TUTUKLAMA VE YARGI KARARLARI
1 Ekim 2022: Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, kuzeninin aldığı 208 milyon TL’lik ihaleyi haberleştiren BirGün’e tazminat davası açtı. Varank, BirGün ile BirGün Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Aydın ve muhabir İsmail Arı’dan 50 bin TL talep etti.
4 Ekim 2022: Kapatılan Taraf gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ahmet Altan’ın bir köşe yazısı gerekçe gösterilerek dönemin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya’ya “kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret ettiği” iddiasıyla yargılandığı davanın sekizinci duruşması, Anadolu 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme duruşmayı, 26 Ocak 2023 tarihine erteledi.
4 Ekim 2022: İnternet haber sitesi Demokrat Haber Genel Yayın Yönetmeni ve İmtiyaz Sahibi Mehmet Göcekli’nin, sosyal medya hesabından yaptığı ve içerisinde Demokrat Haber’de yayınlanan haberlerin olduğu paylaşımlar nedeniyle “örgütü propagandası” suçlamasıyla yargılandığı davanın ikinci duruşması, İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme duruşmayı, 16 Şubat 2023 tarihine erteledi.
4 Ekim 2022: Gazeteci İsmail Saymaz’ın, savcı İlker Vural’ın Kayseri’de hastane basmasını haberleştirdiği için “kişisel verileri ele geçirmek ve yaymak” suçlamasıyla yargılandığı davanın duruşması, hâkim izinli olduğu için görülmedi.
4 Ekim 2022: Gazeteci Hayri Demir hakkında kuzey ve doğu Suriye’de yaptığı haberler gerekçe gösterilerek, “Basın yoluyla örgüt propagandası” ve “örgüt üyeliği” iddiasıyla 32 yıla kadar hapis istemiyle Ankara 15. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davada savcılık, iki suçtan da ceza talep etti. Mahkeme duruşmayı 21 Aralık 2022 tarihine ertelerken, bu duruşmada kararını açıklaması bekleniyor.
4 – 13 Ekim 2022: İnternet haber sitesi Gerçek Gündem’in Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Faruk Eren ve haber sitesinin editörü Furkan Karabay, Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) kararnamesinde yer alan yargı mensuplarına ilişkin haber nedeniyle “kamu görevlisine hakaret” suçlamasıyla İstanbul 30. Asliye Ceza Mahkemesinde hâkim karşısına çıktı. Duruşma 13 Ekim 2022 tarihine ertelendi.
Davanın ikinci duruşmasında hâkim kararını açıkladı ve Eren ile Karabay’ı 2 yıl 3’er ay hapse mahkûm etti, cezanın ertelenmesine ilişkin hükümler uygulanmadı.
5 Ekim 2022: Turkuvaz Medya Grubu Yönetim Kurulu Başkan Vekili Serhat Albayrak,Evrensel gazetesi köşe yazara, akademisyen Ceren Sözeri’nin, 31 Mart 2019 tarihli yerel seçimler sonrası “AKP’ye kim oy kaybettir?” başlıklı yazısında “Ticari itibarını zedelendiği”ni iddia ederek suç duyuruşundu bulunmuştu. Sözeri ile birlikte Evrensel gazetesi ve yayıncı şirketten aynı suçlama ile toplamda 200 bin TL tazminat talep edildi. Dava, Çağlayan’daki İstanbul Adliyesi 2. Ticaret Mahkemesinde görüldü. Duruşma, eksiklerin giderilmesi için 1 Mart 2023 tarihine ertelendi.
6 Ekim 2022: Gazeteci Hayri Tunç hakkında, Maraş Katliamı’na dair röportaj ve sosyal medya paylaşımları nedeniyle “halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik” suçlamasıyla açılan davanın ilk duruşması Çağlayan’da bulunan İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Duruşma 6 Aralık 2022 tarihine ertelendi.
6 Ekim 2022: Gazeteci ve 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün eski basın danışmanı Ahmet Sever’in 2018 yılında yayımlanan “İçimde Kalmasın: Tanıklığımdır” adlı kitabındaki ifadeleri nedeniyle “Cumhurbaşkanına hakaret” ve “kamu görevlisine hakaret” suçlamalarıyla yargılandığı üç ayrı davanın görülmesine 6 Ekim 2022 tarihinde İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde devam edildi. Mahkeme üç davayı da 31 Ocak 2023 tarihine erteledi.
7 Ekim 2022: Gündemdeki çeşitli konulara ilişkin yaptığı araştırmalarını ağırlıkla sosyal medya üzerinden paylaşan Baransel Ağca’nın “cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla yargılandığı davanın üçüncü duruşması, İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme, Ağca’nın savunmasının alınması için istinabe yazılmasına ve yakalama emrinin infazının beklenmesine karar vererek duruşmayı, 14 Şubat 2022 tarihine erteledi.
7, 25 Ekim 2022: Gazeteci İnci Aydın’ın, Musa Çitil’in şikâyeti üzerine “terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” suçlamasıyla yargılandığı davanın ikinci duruşması, Aydın 2. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Duruşma karar için 25 Ekim 2022 tarihine erteledi.
Aydın 2. Ağır Ceza Mahkemesi, davanın üçüncü duruşmasında, atılı suçun İnci Aydın tarafından işlemediğine hükmederek, beraatına kararı verdi.
7 Ekim 2022: Jinnews editörü Nişmiye Güler hakkında, sosyal medya hesabından yaptığı haber paylaşımları gerekçe gösterilerek “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla dava açıldı. Güler’in ilk duruşması 19 Ocak 2023 tarihinde görülecek.
7 Ekim 2022: 2018 yılının Ekim ayı içinde Adıyaman’ın Gerger ilçesinde görevli hâkim Batuhan Maraşlı hakkında Gerger Fırat gazetesinde yayınlanan rüşvet haberleri nedeniyle gazeteciler Özgür Boğatekin ve Hacı Boğatekin hakkında “iftira” suçlamasıyla dava açıldı. Gerger Asliye Ceza Mahkemesinde açılan davanın ilk duruşması, 27 Aralık 2022 tarihinde görülecek.
8 Ekim 2022: Mezopotamya Ajansı (MA) muhabirleri Sadiye Eser ile Sadık Topaloğlu, yaptıkları haberler ve aleyhteki tanıklara dayalı olarak “örgüt üyesi” suçlamasıyla yargılandıkları davada, 6 yıl 3’er ay hapis cezasına çarptırıldı.
10 Ekim 2022: İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Ceza Dairesi, Taraf gazetesinin eski muhabiri ve aynı zamanda köşe yazarı Mehmet Baransu’nun, ‘Egemen Hareket Planı Davası’ndan aldığı 13 yıl hapis cezasını bozdu. Daire aynı zamanda Baransu’nun tahliyesine hükmetti. Baransu’nun başka bir dosyadan kaynaklı tutukluluk hali devam edecek.
11, 27 Ekim 2022: BirGün’ün muhabiri İsmail Arı’nın 6 Ekim 2020 tarihinde yayımlanan “Kızılay Başkanı ile Genel Müdürü’ne kesilen para cezalarının belgelerine BirGün ulaştı” başlıklı haber nedeniyle yargılandığı davanın üçüncü duruşması, Çağlayan’daki İstanbul Adliyesi 58. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Savcı, esas hakkındaki mütalaasında, İsmail Arı’nın “Kızılay Başkanı Kerem Kınık’ın kişisel veri niteliğindeki banka hesap bilgilerinin yer aldığı ödeme dekontunu yayımladığı” gerekçesiyle Türk Ceza Kanununun (TCK) 136/1 maddesi ile 53’üncü maddesi kapsamında cezalandırılmasını istedi. Hâkim, savunmaların yapılması için süre vererek duruşmayı, 27 Ekim 2022 tarihine erteledi.
İstanbul 58. Asliye Ceza Mahkemesinde görülen duruşmada gazeteci İsmail Arı, TCK 136/1 uyarınca 2 yıl hapis cezasına çarptırdı. Hâkim, hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasına karar verdi.
12, 19 Ekim 2022: Evrensel gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Görkem Kınacı, BirGün gazetesi Haber Müdürü Uğur Şahin ve birgun.net Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Uğur Koç’un, Anayasa Mahkemesi üyesi İrfan Fidan’ın şikâyeti üzerine “iftira” ve “kamu görevlisine hakaret” suçlamalarıyla yargılandıkları davanın ikinci duruşması Beykoz 6. Asliye Ceza Mahkemesinde görüldü. Esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, atılı suçların unsurlarının oluşmadığını ifade ederek gazeteciler hakkında ayrı ayrı beraat karar verilmesini talep etti. Mahkeme duruşmayı, 19 Ekim 2022 tarihine erteledi.
Mahkeme, “iftira ve hakaret suçlarından cezalandırılması için her türlü şüpheden uzak, kesin ve inandırıcı delillerin bulunmadığına” hükmederek, Görkem Kınacı, Uğur Şahin ve Uğur Koç’un beraatına karar verdi.
13 Ekim 2022: Gazeteci Beritan Canözer hakkında ‘basın yayın yoluyla ‘örgüt propagandası yapmak’ suçlamasıyla açılan davanın üçüncü duruşması, Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Gazeteci Canözer için 7,5 yıla kadar hapis cezası istendi. Duruşma 17 Kasım 2022 tarihine ertelendi.
14 Ekim 2022: BirGün gazetesinde 5 Ekim 2019 tarihinde yayımlanan ‘Damada kıyak üstüne kıyak’ başlıklı haber ve başka bir haber nedeniyle 75 bin TL tazminat cezası verildi.
14 Ekim 2022: Kanun hükmünde kararname (KHK) ile kapatılan Özgür Gün TV’nin eski Sorumlu Müdürü ve Yönetim Kurulu üyesi Barış Barıştıran’ın, Diyarbakır’da 2016’da düzenlenen Demokratik Toplum Kongresi’ndeki konuşmaları televizyonda canlı yayınladığı gerekçesiyle “örgüt propagandası yapmak” iddiasıyla Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesinde yargılandığı davanın dördüncü duruşması yapıldı.
14 Ekim 2022: Kanun hükmünde kararname (KHK) ile kapatılan Dicle Haber Ajansı (DİHA) eski muhabiri Engin Eren’in de aralarında bulunduğu 35 kişinin yedi yıldır yargılandığı dava, bir kez daha ertelendi. Mahkeme, ifadesi alınmayan sanıklar hakkında zorla getirme kararı vererek, sanıklar ve müdafilerine esas hakkındaki mütalaaya karşı beyanlarını hazırlamaları için süre verilmesine karar verdi ve duruşmayı, 4 Kasım 2022 tarihine erteledi.
15 Ekim 2022: Samsun Adalet Komisyonu eski Başkanı Kemal Alver ile bir cinayetin azmettirici olmaktan müebbet hapis cezasına çarptırılmasının ardından Gürcistan’a kaçan Galip Öztürk’ün ilişkisini haberler yapan Samsun Etik Haber sitesinin Genel Yayın Yönetmeni Berat Gonca hakkında, Alver’in şikâyeti üzerine açılan davada Samsun 5. Asliye Mahkemesi, gazeteci Gonca’ya 8 bin 320 lira ceza verdi.
17 Ekim 2022: Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesi, gazetecilik faaliyetleri kapsamında yaptığı telefon görüşmeleri, katıldığı panel ve çalıştaylar gerekçesiyle yargılandığı gazeteci Ayşegül Doğan’a, 6 yıl 3 ay hapis cezası vermişti. Kararın istinaf mahkemesinde bozulmasının ardından Diyarbakır 9. Ağır Ceza Mahkemesinde yeniden görülmeye başlanan davada, avukatların beraat ve adli kontrol tedbirinin kaldırılması yönündeki taleplerini reddeden mahkeme, usulüne uygun çağırıldığı halde gelmeyen tanıkların zorla getirilmesine karar verdi ve duruşmayı, 25 Ocak 2023 tarihine ertelendi.
18 Ekim 2022: Evrensel gazetesi yazarı Ender İmrek, AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ait uçakları konu edindiği “Türkiye Yanıyor, Saray İzliyor” başlıklı yazısı nedeniyle “Cumhurbaşkanına hakaret” suçlamasıyla hakkında açılan davanın ilk duruşması kapsamında Bakırköy 44. Asliye Ceza Mahkemesinde hâkim karşısına çıktı. Duruşma 10 Ocak 2023 tarihine ertelendi.
18 Ekim 2022: Ankara 3. İdare Mahkemesi, birgun.net Yayın Koordinatörü Berkant Gültekin’in basın kartının 3 yıldır yenilenmemesi üzerine açtığı davada, kartın yinelenmemesinde ‘hukuki isabet görmedi’. Mahkeme kararında, Gültekin’in başvurusunun sürüncemede bırakılarak, hakkın kullandırılmadığını vurgulandı.
19 Ekim 2022: Türkiye Gençlik Vakfı’nın (TÜGVA) şikâyeti üzerine, 23 Ekim 2021 tarihindeki “Ensar, TÜRGEV, TÜGVA paralel terör örgütü gibi” başlıklı haber nedeniyle gazeteci Mehmet Kızmaz ile Cumhuriyet gazetesi aleyhine açılan manevi tazminat davası, İstanbul 34. Asliye Hukuk Mahkemesinde görüldü. Gazeteci Mehmet Kızmaz ve Cumhuriyet gazetesinin, TÜGVA’ya 15 bin TL tazminat ödemesine karar verdi.
19 Ekim 2022: 11 yaşındaki Rabia Naz’ın, Giresun’un Eynesil ilçesinde evinin önünde ölü bulunması sonrası yaptığı araştırmalarla bilinen ve sonrasında resmi nitelikte belgelerle çeşitli yolsuzluk konularını gündeme getiren Metin Cihan’ın, “kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak” suçlamasıyla yargılandığı dava görüldü. Metin Cihan hakkında yakalama emrinin infazının beklenmesine karar veren mahkeme, duruşmayı, 14 Aralık 2022 tarihine erteledi.
19 Ekim 2022: “Özgür Gündem Dayanışma Davası” kapsamında Şebnem Korur Fincancı, Erol Önderoğlu ve Ahmet Nesin’in “terör örgütü propagandası yapmak”, “suç işlemeye alenen tahrik” ve “suçu ve suçluyu övme” suçlamalarıyla yeniden yargılandığı dava görüldü. Duruşma 1 Şubat 2023 tarihine ertelendi.
20 Ekim 2022: BirGün gazetesi politika editörü Mehmet Emin Kurnaz’ın, BirGün’ün Pazar ekinde 25 Mayıs 2021 tarihinde “Çetelerin İktidarı” başlığıyla yayınlanan haber nedeniyle MHP lideri Devlet Bahçeli ile AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a hakaret ettiği suçlamasıyla İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesinde yargılandığı davada, Erdoğan ve Bahçeli’ye hakaretten ayrı ayrı 11’er ay 20’şer gün hapis cezası verdi.
25 Ekim 2022: ‘Barış Anneleri’nin, 2019 yılında Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevi önünde açlık grevlerine dikkat çekmek için yaptıkları eylemi takip eden gazeteciler İrfan Tunççelik ve Ümit Turhan Coşkun’un “örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek” ve “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etmek” suçlamaları ile yargılandıkları davanın üçüncü duruşması, İstanbul 23. Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme, bilirkişi raporu alındıktan sonra esas hakkındaki mütalaasını hazırlaması için dosyanın iddia makamına gönderilmesine de karar vererek duruşmayı, 7 Şubat 2023 tarihine erteledi.
25, 26, 28, 29 Ekim 2022: Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen soruşturma kapsamında sabah saatlerinde 9 kentte yapılan ev baskınlarında, Mezopotamya Ajansı (MA) Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever, MA muhabirleri Deniz Nazlım, Selman Güzelyüz, Zemo Ağgöz, Berivan Altan, Hakan Yalçın, Emrullah Acar ve Ceylan Şahinli ile JINNEWS muhabirleri Habibe Eren, Öznur Değer ve Mehmet Günhan gözaltına alındı. Operasyon kapsamında MA’nın Ankara’daki bürosuna da baskın yapılırken, gözaltı sırasında gazetecilerin ters kelepçeyle uzun bir süre yerde bekletildiği belirtildi. Evlerde yapılan aramalarda, Demokratik Modernite ve Jineoloji dergilerinin yanı sıra birçok kitaba ve gazetecilerin bilgisayarlarına el konuldu. Ankara 5. Sulh Ceza Hâkimliği, gazetecilerin avukatlarıyla görüşmelerine 24 saat boyunca kısıtlılık kararı verdi. Karara, “suçun vasıf ve mahiyeti” gerekçe gösterildi. Ankara Emniyet Müdürlüğü, yaptığı açıklamayla gazetecilerin “halkı kin ve düşmanlığa sevk edici içerikte haber yaptıkları” iddiasıyla gözaltına alındığını kaydetti. Açıklamada, el konulan fotoğraf makinası, kamera, bilgisayar ve kitaplar ise, “örgütsel doküman” olarak gösterildi.
Gözaltı süresi bir gün uzatıldı. Gazetecilerin avukatları, gözaltı kararı ile dosyadaki kısıtlılık kararına itiraz etti. 45 günlük bebeği olan gazeteci Zemo Ağgöz, tepkiler üzerine diğer gazetecilerden ayrı olarak adliyeye sevk edildi ve nöbetçi mahkemece, elektronik kelepçe takılmak suretiyle ev hapsi kararı verildi.
Emniyet’te ifadeleri alınmak istenen 10 gazeteci, ev baskınlarıyla başlayan ve Emniyet’te devam ettiğini belirttikleri ‘işkence uygulamalarına’ karşı savcılıkta ifade vereceklerini söyledi. Emniyet’te işlemleri tamamlanan 10 gazeteci, Ankara Adliyesine sevk edildi.
Savcılık, MA Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever, MA muhabirleri Berivan Altan, Deniz Nazlım, Selman Güzelyüz, Hakan Yalçın, Ceylan Şahinli, Emrullah Acar ile JİNNEWS muhabirleri Habibe Eren ve Öznur Değer’i tutuklama talebiyle; MA’da bir dönem stajyerlik yapan Mehmet Günhan’ı ise adli kontrol şartıyla mahkemeye sevk etti. Mahkemeye çıkarılan gazeteciler Diren Yurtsever, Berivan Altan, Deniz Nazlım, Selman Güzelyüz, Hakan Yalçın, Ceylan Şahinli, Emrullah Acar, Habibe Eren ve Öznur Değer “örgüt üyeliği” iddiasıyla tutuklandı. Mehmet Günhan ise yurt dışı yasağı ve adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Sorgulamalarda gazetecilere, çalıştıkları kurumlar ile yaptıkları haberlere ilişkin soruların yöneltildiği bildirildi.
26 Ekim 2022: Eski Cumhuriyet gazetesi yazar ve yöneticileri hakkında “silahlı terör örgütüne yardım” suçlamasıyla görülen davada, Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nin bazı sanıklar hakkındaki bozma kararı vermesi, buna karşın İstanbul 27. Ağır Ceza Mahkemesinin ilk kararında direnmesi üzerine dosya, Yargıtay Ceza Genel Kuruluna taşınmıştı. Yargıtay Ceza Genel Kurulu, yerel mahkemenin 12 sanık yönünden verdiği mahkûmiyet hükümlerini usulden bozdu.
27 Ekim 2022: Akademisyen, gazeteci, avukat ve siyasetçilere verdiği hapis cezalarıyla adını duyurduktan sonra Adalet Bakan Yardımcılığına getirilen hâkim Akın Gürlek’in, Din Alimleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (DİAYDER) davasına ilişkin haberleri nedeniyle haklarında suç duyurusunda bulunduğu gazeteciler Canan Coşkun ile Barış Pehlivan’ın üç yıla kadar hapsi istemiyle açılan davanın ilk duruşması görüldü. İstanbul 34. Ağır Ceza Mahkemesi, reddi hâkim talebi konusunda karar vermesi için dosyayı 35. Ağır Ceza Mahkemesine göndererek duruşmayı, 17 Ocak 2023’e erteledi.
27 Ekim 2022: Baro başkanlarının, 2020 yılının Temmuz ayında görüşülen ‘Çoklu Baro Sistemi’ni öngören yasa düzenlemesini protesto etmek için Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) önündeki eylemini takip ederken polisler tarafından darp edilerek gözaltına alınan Sibel Hürtaş’ın, kendisini gözaltına alan polislerin iddiaları ile “görevi yaptırmamak için direnmek” suçlamasıyla yargılandığı davanın görülmesine Ankara 37. Asliye Ceza Mahkemesinde devam edildi. Davanın bir sonraki duruşması, 30 Mart 2023 tarihinde görülecek.
GÖZALTI, TEHDİT, HAKARET, HEDEF GÖSTERME, ŞİDDET
4 Ekim 2022: Şarköy’ün Sesi editörü Deniz Önal, CHP’li Şarköy Belediye Başkanı Alpay Var’ın ağabeyi Alper Var’ın yumruklu saldırısına uğradı. Alper Var’ın, Deniz Önal’ı, “Sıra babanda. Onu da öldüreceğim. Şarköy’de sizi yaşatmayacağım” diyerek tehdit de ettiği kaydedildi. Saldırının; İçişleri Bakanlığı’nın, Şarköy Belediyesi ile ilgili usulsüzlük içeren soruşturma dosyasına ilişkin Şarköy’ün Sesi gazetesinde çıkan haberden kaynaklı olduğu iddia edildi.
7 Ekim 2022: Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Hakan Yalçın, Van’da; Solfasol TV muhabiri Zişan Kürüm de Ankara’da, kadın örgütlerinin İran’da Ahlak Polisi tarafından öldürülen Mahsa Amini için yaptığı eylemleri takip ederken polis tarafından darp edildi.
8 Ekim 2022: Geçen aylarda İstanbul’da gerçekleştirilen eylemlerde gazetecileri tehdit eden ve fiziki şiddet uygulayan İstanbul Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Müdürü Hanifi Zengin hakkında, BirGün’ün gazetesinin soru üzerine CİMER üzerinden gönderilen yanıtta, iki ayrı idari tahkikat yürütüldüğü bildirildi.
9 Ekim 2022: HDP’nin, PKK lideri Abdullah Öcalan’ın 9 Ekim 1998’de Suriye’den çıkarılmasıyla başlayan sürecin yirmi dördüncü yılında Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde düzenlemek istediği “Özgürlük Yürüyüşü” eyleminde, aralarında Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Mazlum Engindeniz ile JINNEWS muhabiri Rabia Önver’in de bulunduğu bazı kişiler gözaltına alındı.
10 Ekim 2022: İstanbul Valiliği, görevi başında öldürülen doktor Ekrem Karakaya için 7 Temmuz’da İstanbul’da düzenlenen eylemde Artı TV kameramanı Bilal Meyveci’yi engelleyen ve tehdit eden İstanbul Güvenlik Şube Müdürü Hanifi Zengin hakkında soruşturma izni vermedi.
13 Ekim 2022: JINEWS muhabiri Dilan Babat ile Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Fırat Can Arslan, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin Süleymaniye kentinde 4 Ekim’de silahlı saldırı sonucu öldürülen Jineoloji Araştırma Merkezi üyesi, gazeteci ve yazar Nagihan Akarsel’in Konya’daki cenaze törenini takip ederken gözaltına alındı.
26 Ekim 2022: Emek ve Demokrasi Güçlerinin, Şebnem Korur Fincancı’nın gözaltına alınmasını protesto etmek için İstanbul Kadıköy’de yapmak istediği eylem polis tarafından engellendi. Polis, çok sayıda kişiyi gözaltına alırken gazetecilere de müdahale etti. Bir polis haber takibi yapan Evrensel gazetesi muhabiri Eylem Nazlıer’in boğazını sıktı, telefonuna el koydu.
27, 29 Ekim 2022: İstanbul’daki Çağlayan Adliyesi önünde hasta ve infazı yakılan tutuklu yakınlarının yapmak istedikleri açıklamayı takip eden gazeteci Zeynep Kuray, gözaltına alındı. Kuray, bir gün gözaltında kaldıktan sonra savcılık ifadesinin ardından serbest bırakıldı.
27 Ekim 2022: Korkusuz gazetesi yazarı Ümit Zileli, kitap fuarına katılmak için gittiği İzmir’de, ‘cumhurbaşkanına hakaret’ suçlamasıyla açılan soruşturma kapsamında gözaltına alındı. Zileli, ifade verdikten sonra savcılığın talimatıyla serbest bırakıldı.
27 Ekim 2022: Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan 2023 Yılı Bütçe Teklifi’nin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki görüşmelerinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, HDP milletvekilleri tarafından gündeme getirilen “gözaltındaki gazeteciler” hakkında, henüz soruşturma tamamlanmamasına karşın “Gazeteci, dediklerinizin kim olduğunu, ne olduğunu gördük. ‘Cebimde basın kartı var’ diye kimse kendini hukukun üzerinde göremez, bu ben de olsam, siz de olsanız. Terörle arasına mesafe koymayan da sonucuna katlanır” diye konuştu.
GAZETECİLİK ve GAZETECİNİN ÇALIŞMA YAŞAMI
11 Ekim 2022: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı, “dezenformasyon yasası” diye anılan ancak gazeteci örgütlerince sansür düzenlemesi olarak nitelendirilen kanun teklifinin Türkiye Büyük Millet Meclisinde (TBMM) görüşüldüğü bir dönemde, “Dezenformasyon Bülteni” hazırlamaya başladı. Bültenin, haftalık olarak, İletişim Başkanlığı bünyesinde kurulan Dezenformasyonla Mücadele Merkezi tarafından hazırlandığı, mail ve WhatsApp grupları yoluyla belli gazetecilere ve kurumlara dağıtıldığı öğrenildi.
13 Ekim 2022: Sözcü gazetesi muhabiri Sayime Başçı’nın İstanbul Şişli semtindeki evi, canlı bomba ihbarı gerekçe gösterilerek polisler tarafından basıldı. Olay 02:00 sıralarında gerçekleşti. Kalabalık bir şekilde Sayime Başçı’nın oturduğu dairenin önüne gelen polisler, kapıyı koçbaşıyla kırarak içeri girdiler. Olay anında evde olmayan Başçı’nın komşuları olaya müdahale etmek istedi. Komşuların ısrarı sonucu Başçı’yla telefonda konuşan polisler, gazetecinin Adana’da olduğunu öğrendi ve ihbarın asılsız olduğu anlaşıldı.
