Ceyhun Ergüven / Ajans Bizim – Merkezi Washington’da bulunan düşünce kuruluşu Freedom House, dünyadaki siyasi haklar ve sivil özgürlüklerin durumu üzerine bugün yayımlanan yıllık raporunda, Türkiye’yi, “özgür olmayan ülke” kategorisinde değerlendirmeye devam etti.
Raporda, 2023 Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerinde eşit şartlarda rekabetin olmadığına işaret edildi.
Freedom House, “Sorunlu Seçimlerin ve Silahlı Çatışmaların Artan Zararları” başlıklı raporda, 2023 yılını değerlendirirken, son 18 senedir siyasî haklar ve sivil özgürlüklerde dünya genelinde kesintisiz düşüş olduğunu kaydetti.
Kuruluş raporda, dünyanın beşte birini oluşturan 52 ülkede siyasî hak ve özgürlüklerin kötüleştiğini belirtirken, 21 ülkede ise ilerlemelerin gözlemlendiğini açıkladı.
Rapora göre, özgürlüklerdeki küresel düşüşün temel etkenleri arasında seçim manipülasyonu, savaşlar ve çoğulculuğa yönelik saldırılar yer alıyor.
Rapor, 2023 yılında 195 ülke ve 15 bölgedeki özgürlüklerin durumunu değerlendiriyor ve belirlenen ilkelere göre yapılan değerlendirmeye ülkeler, “özgür”, “kısmen özgür” ve “özgür olmayan” ülke kategorilerinde sınıflandırılıyor.
Bu yönteme göre, 2023’te dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 38’i “özgür olmayan” ülkelerde yaşarken, yüzde 42’si “kısmen özgür” ülkelerde ve sadece yüzde 20’si “özgür” ülkelerde yaşıyor.
Raporda Türkiye
Freedom House, Türkiye’yi 2018’den bu yana “özgür olmayan ülke” kategorisinde değerlendiriyor.
Bu seneki raporda yer alan, son 10 yılda özgürlüklerdeki gerileme grafiğinde Türkiye beşinci sırada bulunuyor. Türkiye’nin önünde sırasıyla Nikaragua, Dağlık Karabağ, Libya ve Tanzanya yer alıyor.
Raporda Türkiye, çoğunlukla 2023’teki Cumhurbaşkanlığı ve Genel Seçimler çerçevesinde değerlendiriliyor.
Raporun ana bulgularından biri olarak dünya genelinde “seçimlerde şiddet ve manipülasyon gibi yaygın sorunların, hak ve özgürlüklerde bozulmaya yol açtığı” belirtilirken Türkiye örneği veriliyor.
Kuruluş, “Kamboçya, Guatemala, Polonya, Türkiye ve Zimbabwe’de görevdeki yöneticiler seçim rekabetini kontrol etmeye, siyasî rakiplerini engellemeye veya iktidara gelmelerini engellemeye çalıştı” değerlendirmesinde bulunuyor.
Muhalefete engelleme
Rapora göre, geçen sene Türkiye’nin de aralarında bulunduğu bu beş ülkede iktidarlar, muhalefetin eşit şartlarda rekabet etmesini engellemek için adımlar attı.
Rapor ayrıca, uzun süredir var olan ve seçimlerde muhalefet için eşitsiz bir rekabet alanı yaratan manipülasyon biçimlerinin, Kamboçya, Polonya ve Türkiye’de seçim sonuçlarını etkilediğini kayda geçiyor. Rapor, bu durumun demokrasiye yönelik ciddi bir tehdit olmaya devam ettiğini belirtiyor.
Raporda Türkiye örneği verilerek, “Özellikle devlet kaynaklarını ve medyayı kullanarak oyun alanını büyük ölçüde çarpıtan uzun vadeli manipülasyon, muhalefetin kayıplarının giderek otoriterleşen bir iktidarın hakimiyet algısını güçlendirdiği bir duruma yol açabilir” deniyor.
Freedom House, 2023 seçimleri için de “Türkiye’deki seçimler, uzun zamandır muhalefet liderleri ve gazetecilere yönelik taciz, tutuklama ve cezaî kovuşturmaların yanı sıra iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisinin medya hakimiyetine ve devlet kaynaklarını kötüye kullanmasına sahne oldu” diyor.
