1 Temmuz’dan itibaren uygulanan normalleşmenin rehavete sebep olduğuna dikkat çeken Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Alpay Azap, “Bu sefer aşıların da çok miktarda gelmiş olması, ‘Bu salgın bitti’ havası yarattı. Deltanın toplumumuzda yayılmakta olduğunu düşününce bu, dehşet verici bir durum” dedi.
KLİMİK Derneği Başkanı Prof. Dr. Alpay Azap, RS FM’de Sinan Onuş’la Ankara Masası programına konuk oldu ve koronavirüs ile mücadele konusunda akla takılan tüm soruları yanıtladı.
Sorular ve Azap’ın yanıtlarından bazıları şöyle:
Delta varyantı Türkiye’de ne kadar yaygın?
“Son rakamlarla ilgili Sağlık Bakanı’nın da açıklaması vardı. Kendi hastanemizde de görmeye başladık. Delta varyantını tanıyan ve 4-6 saat arasında sonucu çıkan PCR kiti var. Bundan sonra çok daha iyi bir veri tutma şansı olacak. Toplumda var olması, hızla yayılacağının kesin kanıtıdır. 10 ise sayısı zaten, 10 gün sonra 100 olacak. Delta varyantı çok hızlı yayılıyor.”
Salgının sonu görüldü mü yoksa erken mi rehavete kapıldık?
“Bizde şöyle bir rahatlama oldu, daha önce hiç bu kadar olmamıştı. Bu sefer aşıların da çok miktarda gelmiş olması, ‘Bu salgın bitti’ havası yarattı. Deltanın toplumumuzda yayılmakta olduğunu düşününce bu, dehşet verici bir durum. Herkes aşılanıyor ama varyantlara karşı aşının etkisi azalıyor. mRNA aşılarının bile etkisi azalıyor, yüzde 95 koruma sağlarken yüzde 70 ila 80’e düşüyor. Ama tabii bu iki doz yapıldıktan ve 14 gün geçtikten sonraki rakam. İngiltere’de tek doz Biontech aşısının deltaya karşı sadece yüzde 33 koruma sağladığı hesaplandı. Büyük çoğunluğumuz bu virüse karşı, özellikle deltaya bağışık durumda değiliz. Bunaldınız ama biz de çok bunaldık. Böyle giderse Temmuz sonuna kalmadan 4. dalgayı yaşarız diye düşünüyorum. Bizim merkezimize başvuruda artış olmaya başladı. Aşağıya doğru inen vaka sayısı eğrisi, iki hafta önce yatay seyre geçti. Son bir haftadır da artış seyrine geçmiş görünüyor. Bunun delta olduğunu da düşünürsek çok hızlı tırmanacaktır. Temmuz sonunda ciddi sayılarla karşılaşabiliriz.”
Bireysel olarak nasıl önlem alınmalı?
“İnsanlar sıkıldı ama yapacak bir şey yok. Salgını engellemenin yolu varyantları engellemekten geçiyor. Onu engellemenin yolu da bir, kitlesel kapanmalar; iki, bireysel önlemler, üç de aşılanma. Aşılamada iyi gidiyoruz ama hâlâ gerideyiz. Korunuyor olduğumuzu söylememiz için iki doz aşının üzerinden 14 gün geçmesi gerekiyor. İki şey ihmal ediliyor, havalandırma ve temas süresini kısa tutma. Elin tam fonksiyon görmesi için beş parmağın hepsinin iyi çalışması gerekir. Maske, mesafe ve temizlik yetmez sadece. Temas süresi kısa olmalı, havalandırmayı iyi yapmamız lazım.”
Koronavirüs aşılarına acil kullanım onayı çok mu hızlı verildi? Aşılar güvenli mi?
“İnsanların kafasında, olması gerekenden daha mı hızlı oldu diye şüphe oluştu tabii. Bunun birkaç nedeni var. Virüsün nasıl bir virüs olduğu, bütün genetik haritası, daha salgının birinci ayı bitmeden tüm dünya tarafından öğrenildi. Çin’deki araştırıcılar virüsün genetik haritasını paylaştılar. Eski yıllara göre teknoloji de çok gelişmiş durumda. Bu aşı çalışmalarında etkililik dediğimiz, geliştirilen aşının insanlar üzerinde toplumsal yaşantı içerisinde ne kadar olduğunu gösteren Faz-3 çalışmadır. Toplumda çok yaygın olmayan hastalıklarda Faz-3 çalışması yıllarca sürer. Ancak burada hastalık milyonlarca kişiyi hastalandırdığı için Faz-3 çalışma çok hızlı ilerledi. Güvenlikle ilgili genelde bir yıllık, iki yıllık izlem sonunda ruhsat verilir. Ama pandemideyiz ve bekleme şansımız yok. İkincisi de aşıların ciddi yan etkileri, ilk iki ayda ortaya çıkar. Bu, tarihte hep böyle oldu. Acil kullanım onayı verecek olan kuruluşlar ‘2 ay yeterli’ dedi. Yan etki olmayınca objektif bir şekilde acil kullanım onayı verildi. 3.2 milyar doz aşı uygulandı dünyada. Ciddi yan etki görülmedi.”
Her yıl aşı olacak mıyız?
“O biraz virüsün değişimine, aşıların oluşturduğu bağışıklık yanıtına bağlı. Yüksek düzeyde bağışıklık üreten mRNA aşıları için en az 9-12 aylık koruma olacak. Daha da uzayabilir. Sinovac gibi inaktif aşılar için ise bu süre 3-6 ay arası kadar da kısa olabiliyor. Yeni ortaya çıkacak ve aşının etki edemeyeceği bir varyant olursa yeni aşı gerekir. Mevcut aşıda kaçan bir varyant olursa o varyanta yönelik aşı üretilecek. O zaman herkes yeniden aşılanacak.”
