Abdurrahman Antakyalı / Ajans Bizim – Rusya Ekonomik Kalkınma Bakanı Maksim Reşetnikov Haziran ayında deflasyon beklediklerini açıkladı. Beklentinin gerçekleşmesi durumunda ülke tarihinde ilk kez fiyatlar düşecek.
Genel olarak piyasada fiyatların belirli bir zaman aralığında sürekli düşüş göstermesi durumu deflasyon olarak adlandırılıyor. İlk bakışta “olumlu bir gelişme” gibi görünse de bakanlık kurmayları durumdan endişeli. Zira fiyat düşüşü trendinin deflasyon sarmalına dönüşme riski mevcut.
Rosstat, 18-24 Haziran arasında Rusya’da enflasyon oranını yüzde 0 olarak hesaplandı. Ay başından bu yana fiyatlardaki düşüş oranı ise yüzde 0,26. Bu sonuçların ardından yıllık enflasyon oranı da yüzde 16,22’ye geriledi.
Forbes’un konuyla ilgili haberine göre, Merkez Bankası yetkilileri, bakanlığın deflasyon endişelerini paylaşmıyor. Başkan Yarıdmcısı Aleksey Zabotkin, yıllık enflasyon oranına dikkat edilmesi gerektiğini belirtirken Başkan Elvira Nabiullina da deflasyon sarmalı riski görmediğini söyledi. Nabiullina’ya göre, yaşananlar şubat sonu – mart başı gibi hızla artan fiyatlarda düzeltmeye gidilmesinden ibaret.
Deflasyon Ne Demek?
Deflasyon, fiyatlar genel düzeyinde sürekli bir düşüş yaşanması olarak tanımlanır.
Diğer bir ifadeyle deflasyon nedir sorusunun yanıtı, piyasada bulunan mal ve hizmetlerin sürekli ucuzlaması halidir. Deflasyonist ortamlarda mal ya da hizmet fiyatları ucuzlarken, fiyatların gerilemeye devam edeceği beklentisiyle bunlara olan talep de aynı şekilde düşer. Yani deflasyonun olduğu ekonomide mal ya da hizmet, fiyatı düştüğü halde alıcı bulamaz. Tüm bu tanımlardan anlaşılacağı üzere deflasyon tanımı, ekonomide enflasyonun tam tersi şekilde işler.
Deflasyonun Nedenleri Nelerdir?
Deflasyonun oluşmasında farklı nedenler söz konusu olabilir. Merkez bankalarının kararları ile mevcut kredi ve para arzı azaldığı zaman piyasada bulunan malların tümünde fiyat düşüşü gözlenebilir.
Fiyatların düşmesine neden olan bir diğer unsur mal ve hizmetlerin toplam talebinde meydana gelen azalmalardır. Böyle bir durgunluğun sebepleri arasında devlet harcamalarının azalması, borsada meydana gelen düşüş, tüketicinin biriktirme ve tasarruf yapma isteği ya da para politikalarında meydana gelen sıkılaşma eğilimleri olabilir.
Ekonominin piyasada dolaşan para ve kredi arzından hızlı büyüdüğü hallerde, fiyatlarda düşüş gözlenebilir. Bu en çok teknolojik gelişmelerle birlikte ekonomide verimliliğin arttığı ve teknolojiden faydalanan sektörlerin çoğaldığı durumlarda oluşur. Böylece operasyonel iyileşmeler yaşanırken üretim maliyetleri düşer ve bu tüketiciye düşük fiyatlar olarak yansır. Dolayısıyla, verimlilik artışı, deflasyona yol açabilir.
Deflasyonun oluşmasının nedenlerini kısaca özetlemek gerekirse;
Üretici ile tüketicinin tasarruf meylinin artması,
Para arzında meydanda gelen azalma,
Alım gücünde azalma,
Yetersiz dış talep gibi unsurlardır.
Deflasyonun olduğu ekonomilerde büyük firmaların ekonomik olarak büyük kayıplar verdiği görülebilir.
Deflasyon Sonuçları Nelerdir?
Deflasyon farklı alanlarda çeşitli sonuçlara neden olabilir. Deflasyonun etkileri şu şekilde sıralanabilir:
Ekonomik durgunluğa bağlı olarak deflasyon olan ülkelerin ulusal gelirinde düşüş yaşanır.
Stok artışı ve satışlarda meydana gelen azalma ile şirketlerin karı azalır.
Şirketlerde yaşanan kar düşüşü ile işsizlik artışı başlar.
Tüketiciler, fiyatların düşmeye devam edeceği algısı ile tüketimi azaltma eğilimine girer.
Paranın değerinin artması ile dış ticaret dengesinde bozulmalar başlar.
Yaşanan düşüşlerden dolayı sermaye sahipleri yatırım yapmaktan vazgeçerek mevcut servetlerini faiz getirili yatırım araçlarına yönlendirmeyi tercih eder. Bu durum, talebin daha da azalmasına sebep olur.
Deflasyon Nasıl Önlenebilir?
İş Bankası’nın derlediği bilgilere göre, ülke ekonomisini olumsuz etkileyen deflasyonun önüne geçmek için çeşitli önlemler almak gerekebilir. Deflasyon önlemlerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
Kamu harcamaları artırılabilir.
Faiz indirimleri yoluyla harcamalar ve yatırımlar teşvik edilebilir.
Vergi oranları azaltılarak yatırımların ve harcamaların artması desteklenebilir.
Çalışanların aldığı ücretler arttırılabilir.
Teşvik uygulamalarıyla özel sektör yatırım yapmaya yönlendirilebilir. (Turkrus)
