Gökyüzünün minare işçisi

DÜNE BAKMA DURAĞI

Öyle böyle değil çok ama çok gururlanıyordu Gazi Mustafa Kemal, bir kadının hele de manevi kızının göklerde olmasından. “Balkanlar’da da görsünler uçtuğunu” diye düşündü belli ki; o öyle isteyince Sabiha Gökçen uçağıyla bir uçtan diğer uca dolaştı Balkanları. Sofya semalarında cakayla uçarken bir kız çocuğu büyülenmiş gibi bakakaldı gökyüzüne. O uçağın içinde kendini hayal etti. Bulgaristan Türkü Nezihe’ydi o kız… Sonradan adını “Göklerin Kraliçeleri” arasına yazdıracaktı Nezihe Viranyalı.

Cumhuriyetin ilanından iki yıl sonra doğmuştu. Sınır ötesinde kalan Bulgaristan’da, Osmanlı tebaası bir ailenin çocuğu olarak gözlerini açmış; Anadolu’da yepyeni bir cumhuriyet kurulunca uzaklardan hep Türkiye’yi özlemişti. Türkiye’ye geldiğinde ilk işi Türkkuşu Eğitim Merkezi’ne kaydolmak oldu. 16 yaşındaydı daha. Gıptayla izlediği Sabiha Gökçen’in yetiştirdiği dört kadın pilottan biriydi o. Belki de en cevvali ya da göklere en aşığıydı. Önce paraşütçülük, daha sonra planör ve pilot brövesi almıştı Nezihe Viranyalı. İlk denemede atlayamayınca günlerce kendini odasına kapanıp ağlamış da ağlamıştı. O ağlamalardan sonra 100’den fazla atlayış yaptı Nezihe. Derken o günlerin efsane kadın pilotu Jacqueline Cochran tarafından Amerika’ya davet edildi. Büyük başarıydı bu. Bir uçuş diploması da orada aldı.

Minare işçisiydi

Bunca iş yapmıştı ama kadrosu “minare işçisi”ydi. O günlerde en tehlikeli meslekti minare işçiliği. Belli ki kadın pilotlar için ayrılmış bir kadro yoktu. Ve madem o ilk kadın pilotlar da erkekler kadar tehlikeli bir iş yapıyordu bari minare işçisi olsunlardı diye düşünülmüştü herhalde.

“Eğer iyi bir iniş yapmışsanız, sizin o günkü neşenize bir dahaki günlerde rastlamak mümkün değildir. Tayyarenizi park yerine getirip motorunu durdurduktan sonra inerken duyduğunuz hisler, Fatih’in kale kapısından içeri girerken duyduğu hislerden hiç aşağı değildir. Çünkü biraz evvel siz de gökleri fethederek Fatih olmuşsunuzdur” demişti. Belli ki aşıktı göklere. Hiç evlenmedi. Tam 2 bin 800 saat kayıtlı uçuşu vardı Viranyalı’nın.

Gökleri mesken tutan Nezihe Viranyalı 80 yaşında veda etti hayata. 22 Aralık 2004’tü tarih. Son yıllarını bir huzurevinde geçirmiş, ayağını kırmış, kangren olmuş, bacağını yitirmiş, göklere sığamayan bu kadın, tekerlekli sandalyeye mahkûm olmuştu. Kırgındı biraz…

2000’li yılların değişen değerleri arasında yitip giden değerlerden biriydi o.

Not: Fotoğraflar tayyareci.com adresi arşivinden alınmıştır.