Süfyan Kızılarslan / Ajans Bizim – Su seviyesinin normalin 1,8 metre altında seyretmesi nedeniyle kanal otoritesi günlük geçiş yapabilecek gemi sayısını 24’e düşürdü.
Eski bir ormanın kalıntıları, kuraklıktan etkilenen Panama Kanalı’nda işlerin ne kadar kötü olduğunu anlatıyor.
Su seviyesinin normalin 1,8 metre altında seyretmesi nedeniyle kanal otoritesi geçiş yapabilecek gemi sayısını sınırlandırdı. Geçen yılın sonlarında getirilen sınırlamalar, ABD’nin Panama’yı işgal ederek fiili yöneticisi Manuel Noriega’yı çıkardığı 1989’dan bu yana kanalın kapatıldığı en katı sınırlamalardı. Bazı nakliyeciler artan kuyruğu atlamak için milyonlarca dolar öderken, diğerleri Afrika veya Güney Amerika çevresindeki daha uzun ve daha maliyetli rotaları tercih ediyor.
Kasım ayının beklenenden daha yağışlı geçmesi nedeniyle kısıtlamalar biraz hafifledi, ancak günde 24 gemiyle, kuraklık öncesi günlük yaklaşık 38 olan maksimum kapasitenin hâlâ çok altında. Kurak mevsimin başlamasıyla birlikte darboğazın daha da kötüleşmesi bekleniyor.
Kanal idaresinin su bölümü müdürü Erick Cordoba bir röportajında “Kanal olarak, ülke olarak bazı önlemler almamız gerekiyor çünkü bu kabul edilebilir bir durum değil. Sistemi yeniden kalibre etmemiz gerekiyor.”
Kanalın yaşadığı sıkıntılar, iklim değişikliğinin küresel ticaret akışlarını nasıl değiştirdiğini yansıtıyor. Kuraklık geçen yıl ABD’deki Mississippi Nehri ve Avrupa’daki Ren Nehri üzerinde tıkanma noktaları yarattı. İngiltere’de yükselen deniz seviyesi Thames Nehri boyunca sel riskini artırıyor. Eriyen buzlar Kuzey Kutup’ta yeni nakliye rotaları yaratıyor.
Panama için en önemli gelir kaynağı
Panama Kanalı normal şartlar altında küresel deniz ticareti hacminin yaklaşık yüzde 3’ünü ve Kuzeydoğu Asya’dan ABD’nin doğu kıyısına giden konteynerlerin yüzde 46’sını taşıyor. Bu, yılda yaklaşık 270 milyar dolarlık bir küresel ticarete geçiş sağladığı anlamına geliyor.
Panama’nın en büyük gelir kaynağı olan kanal, 2022 yılında 4,3 milyar dolar gelir getirdi.
Taşıma suyla kanal işletmek
Kurak mevsim boyunca günde 24 geminin geçişine izin vermek için kanal, ikincil bir rezervuar olan Alajuela Gölü’nden su salacak. Cordoba’ya göre Mayıs ayında yağmurlar başlarsa, kanal trafiğinde artış sözkonusu olabilir.
Ancak bunlar kısa vadeli çözümler. Uzun vadede, kronik su sıkıntısına birincil çözüm Indio Nehri’ne baraj yapmak ve ardından kanalın ana rezervuarı olan Gatun Gölü’ne 8 kilometre tatlı su taşımak için bir dağın içinden tünel açmak olacak.
Cordoba, ek koruma önlemleriyle birlikte projenin yaklaşık 2 milyar dolara mal olacağını tahmin ediyor. Cordoba, barajın yapılması ve alanın doldurulmasının en az altı yıl alacağını söylüyor. ABD Ordusu Mühendisler Birliği bir fizibilite çalışması yürütüyor.
Indio Nehri rezervuarı günde 11 ila 15 gemi trafiğini artırarak Panama’nın en çok para kazandıran limanının tam kapasite çalışmasını sağlarken, son yirmi yılda müteahhitlerin pırıl pırıl gökdelenlerden oluşan mini bir Miami inşa ettiği Panama City için de tatlı su temin edecek. Ülkenin yüzyılın sonuna kadar suyu garanti altına almak için daha da fazla nehre baraj yapması gerekecek.
Öneriyi ileriye taşımak kolay olmayacak. Kongrenin onayı gerekecek ve toprakları rezervuar için sular altında kalacak binlerce çiftçi ve çiftlik sahibi şimdiden buna karşı çıkmak için örgütleniyor.
Panamalılar büyük bir altyapı girişimine karşı ilk kez bir araya gelmiyor. Geçen yıl, hükümetin First Quantum Minerals Ltd. şirketinin 10 milyar dolarlık bakır madenini faaliyette tutmak için acele etmesinin ardından protestocular düzenli olarak yolları kapattı. Yetkililer o zamandan beri, birçok kişinin ekolojik bir felaket olarak gördüğü madeni kapatacaklarını söylediler.
Bulut tohumlama
Bir başka potansiyel çözüm ise kesinlikle daha deneysel. Kasım ayında, Kuzey Dakota merkezli Weather Modification Inc. tarafından işletilen küçük bir uçak, yağmur oluşturan yoğunlaşmayı artırmak için bulutlara büyük tuz parçacıkları yerleştirme işlemi olan bulut tohumlamayı test etmek üzere Panama’ya geldi.
Ancak bulut tohumlama Panama gibi tropikal ülkelerde değil, çoğunlukla kuru iklimlerde başarıyla uygulandı. .
Bazı nakliyeciler, kanal otoritesinin düşük su seviyelerini gidermek için daha hızlı hareket etmemesinden duydukları hayal kırıklığını dile getirdiler.
Küresel ısınma, Panama’ya kurak koşullar getiren ve Kuzey Yarımküre’de en azından Mart ayına kadar sürmesi beklenen El Niño olarak bilinen hava olayını yoğunlaştırıyor. Gatun Gölü şiddetli kurak mevsimlerde daha hızlı kurur ve yükselen sıcaklıklar buharlaşmayı hızlandırıyor.
Kuraklığa karşı savunmasız
Kriz, mevcut nakliye rotalarını bir asırdan fazla geriye götürdü. Kanal 1914 yılında faaliyete geçtiğinde, Kuzey ve Güney Yarımküre arasında mal göndermek için Süveyş Kanalı, Ümit Burnu ve Macellan Boğazı’na bir alternatif oluşturuyordu.
Gemiler son zamanlarda Yemen’deki Husi isyancıların saldırılarından kaçınmak için Süveyş’e yönelmiş olsa da, nakliyeciler Panama’daki darboğazlardan kaçınmak için şimdi bu üç seçeneğe de geri dönüyor.
Süveyş deniz seviyesinden geçen bir kanalken, Panama yapay göllere dayanan bir tatlı su kanalı ve bu da onu kuraklığa karşı savunmasız hale getiriyor.