Turist ile empati yapılmıyor!

Yaz turizm sezonunun sona erdiği bu günlerde önce turist ile empati yapıp bu olumsuz sonucu hak ettiğimizi kabul etmeliyiz. Sakın turist dediğimde sadece yabancılar anlaşılmasın. Esas yerli turist senelerdir aynı otele yabancıdan daha fazla para ödemektedir. Trajikomik olan da; bu sene ilk defa bir vatandaşımızın faturasına “milliyet farkı” açıklaması konduğu için ilgili bakanlığa şikâyetin ardından “fazla alınan paranın iadesi” gerçekleşti. Oysa bu olayın aslı; haksız alınan fiyat farkının iadesi değil, ırkçı söylem için kesilen cezaydı. Zira eğer öyle olsaydı yıllardır on binlerce müşteriden alınan fazlalığın da iadesi gerekirdi. Bir kere önce bunu bir kenara not edelim.

Yabancı turist “her şey dahil fiyat”ı tatil öncesinde görüyor, fiyatı uygun bulduysa satın alıyor. Ülkemizde kaldığı sürece otelden dışarı çıkmıyor, beş kuruş ilave para da harcamıyor. Böylece sürprizlere karşı önlemini alıyor!

Haksız mı? Yerden göğe kadar haklıdır. Yunanistan’a gidiyorsa ‘oda+kahvaltı’yı yeterli buluyor, her gün değişik yerlerde karnını doyuruyor. Öğle ve akşam yemeği için aşağı yukarı 25-30 euro ödeyeceğini, hamburger için vereceği parayı önceden tahmin edebiliyor. Bizdeki durum öyle mi?

Hamburgere 300 lira da 1500 lira da ödeme ihtimali var. Restoran için 4-5 kat sürprizlere her zaman hazırlıklı olmak zorunda. 180 liraya da 1500 liraya da lahmacun var. İşletmeler arasında da kalite farkı yok. Benzer dondurma büfelerinde 200 TL’den 600 TL’ye kadar değişen fiyatlar var. Taksici olayını söylemeye bile gerek yok, kötü şöhret sınırlarımızı çoktan aşmış bulunuyor.

Bazı alıngan Bodrum ve Çeşme esnafı, pahalı Yunan adalarını örnek göstererek kendilerine de benzer ayrıcalık istiyorlar. Oysa durum aynı değil ki…

Mykonos ve Santorini, eğlence ve romantizm için tercih edilen ve birçok plajında beach party yapılan pahalı adalardır. Ancak orada bile havlunuzu serip ücretsiz faydalanacağınız plajlar vardır. Yani bizde en fazla yokluğu çekilen bir durum olduğu açıktır. Mykonos ve Santorini müşterisinin gelir ve yaşam tarzı farklılığı yaz sezonunu tamamen dolu geçirmelerini sağlamaktadır. Pahalılık vardır ama yine de sürprizlere yer yoktur. O görece zengin müşteri de ne ödeyeceğini önceden bilmektedir. Dolayısıyla Bodrum ve Çeşme o örneklere benzer lokasyonlar değildir. Her iki tatil yöremiz de her çeşit müşteriye hizmet veren işletmelere sahiptir. Bodrum’da sıkıntı yaratanlar bahsi geçen adalardaki benzer müşteriye dönük hizmet veren lüks işletmeler değildir. Bodrum’un bu lüks mekanları da zaten tam kapasite hizmete devam ettiler ve müşterileri de fiyatlardan hiç şikayetçi olmadılar. Sorun, standart ve hatta altındaki işletmelerde uygulanan “tutturabildiğine” esnek fiyat uygulamalarıdır. Sıradan bir büfede kazıklanmak hiç tesadüf değildir. Yani arada bir benzerlik yoktur, anlayış farkı ise pik yapmış durumdadır. Tenhalaşmanın esas nedeni budur. Teşhisi yanlış koydukça bu iki güzel ilçemiz gelecek yıllarda daha da sessizliğe bürünebilir.

Yunanistan’ın, üzerinde insan yaşayan 200’ün üzerinde adası vardır. Amaç denizden faydalanmak ise yukardaki 2 adayı kenara ayırıp ülkemizden daha hesaplı tatil yeri bulmak çok kolaydır. Bu bakımdan yabancının da yerlinin de bakış açısı budur. Yabancı turist her iki ülkede de otelden dışarı çıktığında ortalama aşağıdaki tablo ile karşılaşacağını biliyor. Hatta bizim ülkemizde daha yüksek fiyatlara da zorlanabileceğini ihtimal dahilinde tutuyor. 

Kaldı ki, komşumuz olduğu için sürekli karşılaştırmaları Yunanistan ile yapmak da eksik kalıyor. Zira Mısır, Portekiz, İspanya ve İtalya da bizden ucuzdur. 

Kış sezonu yeni başlarken, yaz sezonundan ders çıkarılması beklenmez mi?

Uludağ’da bir otel çorba fiyatını 1.000 TL (28 Euro) olarak açıklıyor. Hani bu işletmenin sıra dışı bir kaliteyi temsil ettiği de düşünülmesin. Ticaret Bakanlığı an itibariyle bu oteldeki 78 ürünle ilgili aykırılık tespit ettiği için 171 bin 600 TL ceza kestiğini açıkladı. Şimdi turist (yerli veya yabancı) Bulgaristan ve Romanya kış otellerindeki 1 günlük fiyata Uludağ’a gelip çorba içecek öyle mi? 

Sonuç olarak; Amerika’da yaşayan bir vatandaş eskiden ülkemizde doları bozdurunca kraldı. Şimdi öyle değil, artık 100 dolara kendi memleketinde sahip olduğu kadar mal ve hizmete burada sahip olamadığını söylüyor. Biz de kıyaslamalarımızda görüyoruz zaten…   

Turizm Bakanlığı yetkilileri yabancı turist artışındaki rekorlardan bahsediyorlar ama ne piyasa görüntüleri ne de sektör temsilcileri reel anlamda bir büyümeyi teyit etmiyorlar.

Nedenleri bellidir;

• Yeni yatırımlarla yatak sayısı artarsa turist sayısının da artması çok doğaldır.
• Bir taraftan yabancı turist sayısı artarken, sıkıntıya giren işletmelerin de artması izaha muhtaç değil mi?
• Yerli turist sayısının azalması da bu sıkıntıların nedenlerinden olamaz mı?
• Bu durumda geceleme sayısı (azalıyor) daha da öne çıkmaz mı?
• Otellerin doluluk oranları en önemlisi değil mi?
• Türkiye’ye gelen turist sayısındaki artış perakende satışlara da yansımıyor. BMD Başkanı Sinan Öncel, “Türkiye artık Avrupa’daki birçok ülkeden pahalı hale geldi. Avrupalı turist eş değer ürünü kendi ülkesinde çok daha uygun fiyata alabileceği için Türkiye’de alışverişi tercih etmiyor. Bu gerçeği BKM verilerinden izleyebiliyoruz” diyor.   
• En önemlisi de bazı yabancı ülkelerle kıyaslama yapılırken aklımızla alay edilmesidir. Örneğin 49 milyon nüfuslu İspanya’nın yılda 85 milyon turist çekmesi ile 85 milyon nüfuslu Türkiye’nin 60 milyon turist sayısı yan yana gelebilir mi? Olaylara doğru açıdan bakmadığımız sürece turist ile empati yapmaya da zaten sıra gelmez ve o becerinin gösterilmesi ise hiç beklenmez.

Turizm sektörünün cari açığı azaltıcı etkisi inkâr edilemez ama potansiyelin yetersiz kullanımı ve buna ait nedenler her daim sorgulanabilir.