Sami Oğuz / Ajans Bizim – Afganistan’a müdahalesinin ABD’ye hem can kayıpları hem savaşa katılan askerler hem de harcanan dolar bakımından maliyeti yüksek oldu.
ABD’nin 2001’den bu yıla kadar devam eden ve “Sonsuz Savaş” diye tanımladığı Afganistan savaşı şimdiye kadar katıldığı en uzun savaş oldu ve 19 yıl 8 ay sürdü.
Bundan sonraki en uzun savaşı ise 10’dan biraz fazla süren Vietnam savaşı idi.
ABD, 11 Eylül 2001’de El Kaide militanlarının Amerika’da New York, Washington ve Pennsylvania’da düzenlediği yaklaşık 3 bin kişinin öldüğü saldırılardan sonra Afganistan’ı işgal etti.
Savaşın en sıcak zamanlarında ABD’nin Afganistan’da yaklaşık 100 bin askeri bulunuyordu. 2001’den bu yana Afganistan’da 2,442 Amerikan askeri öldü. Afganistan’da aynı dönemde 47 bini sivil, bunun 70 katı insan öldü.
Afgan savaşında toplam 171 bin 336 kişi ölürken, bunun 2 bin 442’si Amerikan askeri, 3 bin 846’sı ABD’nin sözleşme imzaladığı paralı askerler, 1 bin 144’ü diğer müttefik ülkelerin askeri, 444’ü insani yardım çalışanları, 72’si basın çalışanı ve gazeteci, 75 bin 314’ü Afgan hükümet askeri ve polisi, 51 bin 191’i Taliban dahil muhalif güçlerin savaşçısı ve 47 bin 245’i ise sivil.
ABD Savunma Bakanlığı Afganistan’daki askeri operasyonların 824,9 milyar dolara mal olduğunu açıklarken, Brown Üniversitesi’nin araştırmacıları Afganistan ve Pakistan’daki askeri operasyonların toplam maliyetinin 2,3 trilyon dolar olduğunu belirtiyor.
Yıkımın kilometre taşları
Afganistan’daki tüm bu savaş ve yıkımlar Sovyetler Birliği’nin 24 Aralık 1979’da Afganistan’ı işgali ile başladı. Komünizm yanlısı Afgan hükümetini desteklemek için ülkeye giren Sovyetlerin işgali yaklaşık 10 yıl sürdü.
27aralık 1979 – Sovyet özel kuvvetleri başkent Kabil’deki Tacbeg Sarayı’nı bastı ve iktidar partisinin genel sekreter Hafızullah Amin’i öldürdü.
1980’ler – ABD komünizmle mücadele çabalarının bir parçası olarak Afganistan’da Sovyetlere karşı savaşan mücahitlere Pakistan aracılığıyla para ve silah gönderdi.
Eylül 1986 – Afganistan’da Sovyetlere karşı savaşın dönüm noktalarından birisi ABD’nin mücahitlere omuzdan ateşlenen uçaksavar füzeler vermesiydi. Böylece mücahitler Sovyetlerin hava gücünü sınırlama yeteneği kazandı.
15 Şubat 1989 – SSCB Afganistan’daki son askerlerini de çekti.
1992 – Mücahit liderinden oluşan bir koalisyon iktidara geldi ama kısa sürede koalisyon dağıldı ve yıllar süreç iç savaş başladı.
Eylül 1995 – Yeni kurulan Taliban, Herat eyaletini ele geçirerek iktidar yolculuğuna başladı.
Eylül 1996 – Taliban başkent Kabil’e ele geçirdi ve Cumhurbaşkanı Burhaneddin Rabbani liderliğindeki hükümeti devirdi. Taliban liderleri bütün ülkede katı İslami kurallar uygulamaya başladı.
11 Eylül saldırısı
11 Eylül 2001 – El Kaide militanları Amerika’daki 11 Eylül saldırılarını gerçekleştirdi. El Kaide saldırısında New York’taki Dünya Ticaret Merkezi’nde 2 bin 606, Savunma Bakanlığı’nda 125 ve Pennsylvania’da yolcu uçağının düşürülmesi ile 265 kişi öldü.
Taliban’a savaş
7 Ekim 2001 – ABD ordusu Afganistan’daki Taliban kuvvetlerine karşı hava saldırılarını başlattı. ABD’nin saldırılarını 136 ülke destekliyordu.
17 Nisan 2002 – ABD Başkanı George W. Bush Afganistan’ın yeniden imarı için milyarlarca dolar ABD yardımı yapılması çağrısında bulundu.
23 Mayıs 2005 – Yeni seçilen Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ABD Başkanı Bush ile bir anlaşma imzalayarak ABD güçlerinin Afganistan askeri tesislerini kullanmasına izin verdi.
Asker sayısı artırıldı
Temmuz 2006 – Bütün Afganistan’da intihar saldırıları ve uzaktan patlatılan bombalar dahil, şiddet olayları ve saldırılar başladı.
17 Şubat 2009 – ABD Başkanı Barack Obama Afganistan’a 17 bin yeni asker göndereceğini açıkladı.
1 Aralık 2009 – Başkan Obama Afganistan’daki askerlerin sayısı tekrar artırdı ve böylece toplam asker sayısı 100 bine yaklaştı.
Bin Ladin öldürüldü
1 Mayıs 2011 – El Kaide lideri Usama bin Ladin, ABD güçleri tarafından Pakistan’da öldürüldü.
24 Mayıs 2014 – ABD Başkanı Obama Afganistan’daki Amerikan askerlerinin çoğunluğunu 2016 sonuna kadar geri çekmek için bir takvim açıkladı.
13 Nisan 2017 – ABD Afganistan’ın doğusundaki bir mağarada saklanan İslamcı militanlara, nükleer olmayan silahların en güçlüsü olan ve “Bütün Bombaların Anası” denen bombalardan attı.
21 Ağustos 2017 – Yeni ABD Başkanı Donald Trump, 8,500 olan Afganistan’daki Amerikan askeri sayısını 14 bine çıkardı.
4 Eylül 2018 – Kıdemli diplomat Zalmay Halilzad ABD’nin özel Afganistan temsilcisi olarak atandı.
Trump’la değişen politika
7 Eylül 2019 – ABD Başkanı Trump Twitter’dan Taliban liderleri ve Afganistan Cumhurbaşkanının barış anlaşmasına son halini vermek için Camp David’e gelme planlarını iptal ettiğini açıkladı. Trump barış görüşmelerini 1 Amerikan askeri ve 11 başka kişinin ölmesiyle sonuçlanan saldırı nedeniyle iptal ettiğini söyledi.
29 Şubat 2020 – ABD ve Taliban Katar’ın başkenti Doha’da bir anlaşma imzalayarak, hala Afganistan’da olan 13 bin Amerikan askerinin çekilmesi için bir takvim belirledi ve Taliban’ın Amerikalılara saldırılarını durdurmasını kararlaştırdı.
Eylül 2020 – Şubat 2021 – Afgan hükümeti ve Taliban heyetleri Katar’da yürüttükleri birkaç tur görüşmede herhangi bir ilerleme sağlayamadı. Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, birlik hükümeti önerisini reddederken Taliban ateşkesi kabul etmedi.
Biden’ın çekilme kararı
14 Nisan 2021 – ABD Başkanı Joe Biden Afganistan’da kalan yaklaşık 3 bin 500 Amerikan askerinin 11 Eylül’e kadar ülkelerine geri döneceklerini ve Amerika’nın “sonsuz savaşının” biteceğini açıkladı.
Mayıs 2021’den bugüne – Amerikan askerlerinin çekilmesini büyük ölçüde tamamlanırken, Taliban bütün ülkede hızlı toprak kazanımları sağladı ve 400’den fazla bölgesinin yaklaşık yarısının kontrolünü ele geçirdi.
2 Temmuz – ABD üsteki son Amerikan askerinin ayrılmasından sonra, Bagram Hava Üssünü Afgan ordusuna devretti. ABD çekilmenin yüzde 90 tamamlandığını ve bütün sürecin 31 Ağustos’a kadar tamamlanacağını açıkladı
