“Dilin Kemiği” köşesi, Türkçeye ilgi duyan okur ve yazar dostlarla birlikte yürüttüğümüz verimli bir düşünce alanına dönüştü. Dilseverlerle büyük bir aile oluşturduk diyebilirim. Yıllardır çoğalarak sürüyor birlikteliğimiz. İmece, katılımcılık ve paylaşma, bizim dünya görüşümüzün özünü oluşturuyor. O nedenle çok mutluyum başka yerlerde bu olanağı bulamayan okurların sesine ses olmaktan. Keşke yerimiz geniş olsa da daha sık sunabilsek okur / yazar dostlarımızın değerli katkılarını…
Bu hafta birkaç dilseverin medya eleştirisi ile benim yanıtlarımı bir arada okuyacaksınız. Hepinize Türkçe tadında bir bayram diliyorum!
* * *
“Merhaba Attila Bey,
Bazı TV kanallarında ‘Tiny House’ haberleri izledik. 27 Mayıs 2024 tarihli BirGün‘ün 2. sayfasında da ‘Bozcaada’da Tiny House Yasağı başladı’ başlıklı benzer bir haber vardı. Sözlük anlamı olan ‘küçük / minik ev’ yerine neden İngilizcesi kullanılır???
“Tiny Hous” da ne ola? (BirGün, 27 Mayıs 2024)
Siz bu yabancı sıfat tamlaması yerine ne önerirsiniz? Türkçemizde bu evlere ne diyebiliriz?
Saygılarımla.”
Halil AYDINCAK (Jeoloji Mühendisi)
* * *
Şimdilerde tüm dünyada “minimalist” (en az, en küçük, küçücük, küçümen, artık hangisini beğenirseniz!) takılma eğilimi yaygınlaşıyor. Yazın alanında bile bunun yansımalarını görüyoruz. Hız çağında yaşıyoruz ya, uzun yazı okumaya üşenenler için artık “minimal öyküler” dönemi başladı! Bu akıma yakınlık duyan yazarlar, birkaç paragraflık, hap gibi küçümen öyküler yayımlıyor dergilerde. Bunlar için ne kadar “öykü” denebilir, orası ayrı konu…
“Tiny house”lara gelince, değerli okurumuz Halil Aydıncak, adını koymuş zaten: “Küçük ev”. Geçmiş yıllarda TRT’de izlediğimiz bir televizyon dizisinin adı da böyleydi zaten.
“Tiny house”,İngilizce bir tanımlama olarak, şimdilerde moda olmaya başlayan yeni yaşam felsefesine uygun minik yapılar için kullanılıyor. Geleneksel evlerde oturmaktan sıkılanlar, doğa ile iç içe yaşamak için son zamanlarda daha çok bu tip evlere yöneliyor. Durağan ya da taşınabilir türleri de varmış. Bir çeşit tekerlekli ev ya da karavan diyebiliriz sanırım. Bu gidişle kaplumbağalar gibi evlerimizi sırtımızda taşıyacağımız günler de gelecek galiba!
* * *
GÜLÜNÇ YANLIŞLAR!
“Sayın Aşut, merhaba. Öyle görünüyor ki dil yanlışlarına değinmenin sonu gelmeyecek. Üstelik bir de yerleşen yanlışlar var ki onları düzeltmek olanaksız görünüyor: Süre yerine süreç, karşılık yerine karşın demek gibi. Gülünç diyebileceğimiz örnekler de var: Filancanın mahiyyetinde çalışmış. Çok mütehassıs olmuş. Köşeyazarlarında sıklıkla gördüğüm bir yanlış var ki evlere şenlik: Mütevazılık (göstermiş). Oysa böyle bir sözcük yok. Alçakgönüllülük demeyecekseniz ‘tevazu göstermek’ deyin, ille eski sözcük kullanacaksanız ‘mütevâzıâne’ deyin bari ama sakın mütevâzı yerine mütevâzi (paralel) demeyin, gülünç olursunuz.
‘Rol model öğretmen’e takılmayayım artık. Çünkü ‘rol modeli’ olmak kolay olmasa gerek. Türkçesi kıt olanlara benim önerim çok basit: Elinizin altında bir sözlük bulundurun.
Selam ve saygılarımla.”
Bekir ONUR (Emekli Öğretim Üyesi)
* * *
“ORGANİZE SUÇ ÖRGÜTÜ”
“Sayın Attila Aşut,
Yazılarınızı kaçırmadan okuyorum. Geçenlerde ‘organize suç örgütü’ ifadesinin doğrusunu fotoğraflı olarak yazmıştınız. Bu söylem dilimize ve basınımıza öylesine yerleşmiş ki söküp atamıyoruz! Yazanlar ve konuşanlar da kendilerini düzeltmek için çaba göstermiyor.
Gazetemiz yazarı Sayın Timur Soykan, 17 Nisan 2024 günkü yazısının birçok yerinde ‘organize suç örgütü’nden bahsediyor. Kendisine ulaşamadığım için size yazıyorum. Lütfen bu yanlış ifadeyi kullanmasın.
Sağlıcakla kalınız. Saygılarımla.”
Şenel BAŞAR
* * *
Okurumuzun da belirttiği gibi, bu yanlış tanımlama çok yaygın biçimde kullanılıyor. Biz elimizden geldiğince uyarı görevimizi yapmaya çalışıyoruz ama genç kuşak gazetecilerde doğru Türkçeyi öğrenme konusunda belirgin bir isteksizlik gözlüyorum. Başta İsmail Küçükkaya olmak üzere, çok izlenen kanalların sunucuları da aynı yanlış söylemi sürdürerek gençlere kötü örnek oluyor.
* * *
“İÇİN” GİTTİ, “ADINA” GELDİ!
“Sayın Aşut, 25 Mayıs 2024 tarihli Milliyet gazetesinin spor sayfasındaki ‘Özel Konuklar’ başlıklı haberde, ‘NBA’in efsanelerinden Scottie Pippen de mücadeleyi izleme adına salona geldi’ denmiş.
‘Mücadeleyi izlemek için’ yazılamaması, günümüzde muhabirlerin ve editörlerin dilbilgisinin epey gerilerde olduğunu düşündürüyor.
Saygılarımla.”
Aziz Naci DOĞAN (Yazar ve Düzeltmen)
