Ceyhun Ergüven / Ajans Bizim – Rusya’da mevcut Devlet Başkanı Vladimir Putin’in favori olduğu seçimler için sandık başına gidiliyor.
Putin’i bir dönem daha Devlet Başkanlığına taşımasına kesin gözüyle bakılan seçimlerde oy kullanma üç güne yayılıyor. Bugün başlayan oylama, 17 Mart Pazar akşamı sona erecek.
Rus ordusunun Ukrayna’da ele geçirdiği bölgeler de dahil olmak üzere bazı yerlerde posta yoluyla oy verme işlemi çoktan başladı.
Vladimir Putin’in Rus seçim sistemi üzerindeki hakimiyeti seçim yaklaştıkça daha da pekişti. Ülkenin savaş karşıtı tek adayının seçime girmesi engellendi ve Rusya’daki en önemli Putin karşıtı ses olan muhalefet lideri Aleksey Navalni, geçen ay cezasını çekmekte olduğu cezaevinde hayatını kaybetti. Navalni’nin ölüm nedeni hâlâ resmen açıklanmadı.
Bu seçim, Rusya’da üç gün süren ilk devlet başkanlığı seçimi oluyor.
Rusya’nın Eylül 2022’de ilhak ettiğini açıkladığı dört Ukrayna bölgesinde de oylama yapılıyor. Rusya işgal ettiği bu bölgelerde, uluslararası toplum tarafından düzmece olarak nitelendirilen, ancak Kremlin’in Ruslaştırma kampanyasının merkezi olarak gördüğü bölgesel oylamalar ve referandumlar düzenlemişti.
Eğer hiçbir aday oyların yarısından fazlasını alamazsa üç hafta sonra pazar günü ikinci tur oylama yapılacak, ancak ikinci turun gerekli olması gözlemciler tarafından “büyük sürpriz” olarak yorumlanıyor.
Bu seçimlerde yalnızca devlet başkanı seçiliyor. Rus Parlamentosunun alt kanadı Duma için yasama seçimleri 2026’da yapılacak.
2036’a kadar
Putin, 2021 yılında iki dönem daha başkanlık yapmasına olanak tanıyan bir yasayı yürürlüğe koydu ve bir önceki yıl yapılan referandumun ardından görev süresi sınırlarını sıfırlayarak iktidarını teorik olarak 2036 yılına kadar uzattı.
Bu seçim, bu iki ilâve dönemin ilkinin başlangıcı olacak.
Putin, esasen 21’inci yüzyılın tamamında Rusya’nın Devlet Başkanlığını yürüttü ve yetkilerini genişletmek için Rusya’nın siyasî sisteminin kurallarını ve geleneklerini yeniden düzenledi.
Bu, Putin’i şimdiden SSCB diktatörü Joseph Stalin’den bu yana Rusya’nın en uzun süre görev yapan yöneticisi konumunda.
Putin’in daha önce kontrolü elinde tutma çabaları arasında 2008’de Başkanlık süresini dört yıldan altı yıla çıkaran bir anayasa değişikliği ve 2012’de Başkanlığa hızlı bir dönüşten önce aynı yıl dönemin Başbakanı Dmitri Medvedev ile geçici bir görev değişimi yer alıyordu.
Yüzde 80
Az sayıdaki bağımsız düşünce kuruluşunun sıkı bir gözetim altında faaliyet gösterdiği ve meşru bir ankette bile pek çok Rusun Kremlin’i eleştirmekten korktuğu Rusya’da halkın görüşlerini doğru bir şekilde ölçmek oldukça zor!
Ancak Putin’in, dramatik bir şekilde kendi lehine dönen siyasi ortamın meyvelerini topladığına şüphe yok.
Bir sivil toplum kuruluşu olan Levada Center, Putin’in onaylanma oranının yüzde 80’in üzerinde olduğunu bildiriyor. Bu, batılı politikacılar arasında neredeyse hiç ulaşılmayan göz kamaştırıcı bir oran Ukrayna’nın işgalinden önceki üç yıllık döneme göre önemli bir artışı ifade ediyor.
İşgal Putin’e Rusları etrafında toplayabileceği milliyetçi bir mesaj vererek kendi imajını güçlendirdi ve Rusya’nın taarruzu 2023 boyunca duraklasa bile savaş yaygın desteğini korudu.
Rakipler
Batı basınında “Çar” olarak nitelendirilen Putin’in karşısında bu seçimlerde rakip olarak Leonid Slutski, Vladislav Davankov ve Nikolay Haritonov çıkıyor.
Leonid Slutski, Rusya Liberal Demokrat Partisinin adayı olarak Putin’e rakip oldu. 56 yaşındaki Slutski, Putin’e sadık bir isim olarak tanınıyor. Bu sadık milliyetçi aday, “toplumun eşi benzeri görülmemiş bir şekilde konsolidasyonunu” sağlayan Putin’in icraatını övüyor.
Komünist Partinin aday gösterdiği 75yaşındaki Nikolay Haritonov, 2004 Başkanlık seçimlerinde de aday olmuştu. Bu eski tarım uzmanı, Putin’in vizyonunu büyük ölçüde paylaşıyor. Programındaki iki ana itici güç kamulaştırma ve üretim olarak ön plana çıkıyor.
Rus istihbarat servisi “FSB albayı” olan Haritonov, kısa süre önce Ukrayna’daki çatışmalarda yeğenlerinden birini kaybetti.
Yeni Halk Partisinin adayı olan Vladislav Davankov, adaylar arasında en genç olanı. Yeni Halk Partisi lideri ve Duma Başkan Yardımcısı olan bu liberal aday, savaş karşıtı bir aktivist. Davankov, Vladimir Putin’in tek gerçek muhalifi olan Boris Nadejdin’in adaylığını desteklemişti, ancak Nadejdin’in adaylığı 8 Şubat’ta Seçim Komisyonu tarafından reddedilmişti. Davankov, son Moskova Belediye seçimlerinde oyların sadece yüzde 5,4’ünü alabilmişti.
Bu üç rakibin Putin karşısında önemli bir varlık göstermesi beklenmiyor.
Anketler de durum
Anketlerde de Putin’un seçimi açık farkla kazanacağı görülüyor.
Rusya Kamuoyu Araştırma Merkezi (VTsIOM), Kamuoyu Vakfı (FOM) ve Sosyal Pazarlama Enstitüsü (INSOMAR) sosyologları, 15 Mart’taki sonuçlara ilişkin “seçim tahminlerini” duyurdular. Buna göre katılım yüzde 70’i aşacak ve Vladimir Putin oyların yüzde 80’inden fazlasını alacak. Diğer adaylar ise “küsuratı” paylaşacak.
VTsIOM’un 6 Mart’taki anketine göre Vladimir Putin yüzde 82 oyla yeniden seçiliyor. Ankete göre Rusya Federasyonu Komünist Partisi’nden Nikolai Haritonov yüzde 6, Yeni İnsanlar partisinden Vladislav Davankov yüzde 6, LDPR’den Leonid Slutsky ise yüzde 5 oy alacak.
FOM tahminine göre katılım yüzde 69,8 olacak ve Vladimir Putin yüzde 80,8 oyla göreve devam edecek.
INSOMAR araştırması katılım oranının yüzde 71,7 olacağını ve Vladimir Putin’in yüzde 80,2 oy alacağını gösteriyor.
71 yaşındaki Putin 2018 seçimlerinde yüzde 77,53 oy almıştı. Kremlin’in hedefi, bu seçimde 2018’deki oyun aşılması.
